PAMUK BİTKİSİNİN GÜNÜMÜZDEKİ YERİ

Pamuk en iyi lığlı (alüvyonlu), kuvvetli topraklarda yetişir. Derin sürülmüş, iyice gübrelenmiş toprak­lara ya ‘’serpme’’, ya da ‘’sıra’’ usulü ile ekilir. Sıcak yörelerde pamuk eki­mi zamanı şubat; soğuk bölgelerde ise mart ve nisan aylarıdır. Ağustos­ta, eylülde kozaların toplanmasına başlanır. Bu sırada pamuk için en büyük tehlike yağmurdur. Yağmur yağınca, kozalar hem dökülür, hem de kirlenir; böyle olunca da verimi azalır.

Pamuklar ‘’kozaları açılan’’, ‘’koza­ları açılmıyan’’ olmak üzere iki çeşi- te ayrılır. Bunlardan kozaları açılan­lar uzun, yumuşak teller verdiklerin­den daha iyidir. Kozaları açılan pamukların en tanınmış türü akala pa­muğudur. Akala cinsi Türkiye’de Adana’da, Nazilli’de ekilir. Yurdu­muzda yetiştirilen öteki pamuklar hep kapalı koza türündendir. Bun­ların dağ pamuğu adı verilen çeşidi beyaz renklidir, çok kabarır, soğuğa, hastalıklara karşı oldukça dayanık­lıdır. Yurudumuz en iyi pamuk ye­tiştiren memleketler arasındadır.

Pamuklu Kumaşlar

Giyim eşyamızın birçoğu pamuk­lu kumaşlardan yapılır. Pazen, patis­ka, tülbent, Amerikan gibi, dokunu­şuna göre çeşitli adlar alan pamuk­lular, yünlü kumaş kadar sıcak tut­mazsa da vücudun terini çekme ba­kımından faydalıdır, öte yandan, pamuklu kumaşlar yünlüden, keten­den daha yumuşaktır. Bu bakımdan küçük ço­cuk elbiseleri özellikle, mermerşahi denilen çok ince, yumuşak bir pamuktan yapılır.

Pamuklu kumaşlar iyi ütü tutmaz, çabuk buru­şur. Bu kumaşlardan yapılmış giyim eşyası üzerine ıslak bez koya­rak, kızgın ütü ile ütülenmelidir. Pamuk çabuk ıslanır, suyu olduk­ça iyi çeker; onun için, pamuklu elbiseler ısla­nınca, dışı kurusa bile, içi ıslak kalabilir. Bun­ları iyice kurumadan giymemeli, hele çocukların giyeceklerinde bu­na çok dikkat etmelidir.

Pamuklu kumaşlar­dan lekeler de çok zor çıkar. Bunlar sık sık yıkanmaya gelirse de, sabunla çıkmayan lekelerde gerekli ilaçları ku­maşı yıpratmayacak şekilde kullan­malı, bu arada lekenin cinsine göre bir ilaç seçilmelidir.

Hidrofil Pamuk

Sargılarda kullanmak, el yüz sil­mek için eczanelerden paket içinde aldığımız pamuklar ‘’steril’’ (mikro­bu öldürülmüş) maddelerden değil­dir. Yalnız, suyu iyi emmesi için, pamuğun yağı giderilmiştir. Bundan dolayı ‘’hidrofil (suyu seven) pa­muk’’ denir. Hazırlanırken temiz ol­ması, mikrop kapmaması gözetilir­se de gene de doğrudan doğruya ya­ra üzerine koymamalıdır.

Yara temizlemekte, kan silmekte kullanılacak pamuklar önce ispirto (alkol), oksijenli su, asitborikli su gibi, birtakım mikrop öldürücü sula­ra batırılır; yara sarmada kullanıla­cağı zaman da ancak gazlıbez üzerine konulur. Gazbezi steril olduğu için, yaranın mikrop kapma tehlikesi yoktur. Hastanelerde ameliyatlarda, pansumanlarda kullanılacak pamuk­lar ayrıca, özel aletler içinde, yük­sek ısıda tutularak mikropsuz bir hale getirilir. Böylece, yaranın, pek az ihtimalle de olsa, pamuktan mik­rop bulaşma tehlikesi kesin olarak önlenmiş olur.