Böbrek hastalıkları ve tedavileri nelerdir?
Böbrek hastalıklarında iltihaplanma en tehlikeli olan böbrek hastalıkları arasındadır. İltihaplanmada evegen nefrit ve süreğen nefrit olmak üzere iki bilinen çeşidi vardır. Süzme olayının geçtiği bu nefronlarda, damarlarda, idrar borucuklarında, dokularda türlü hastalıklar, bozukluklar meydana gelebilir. Bunlara böbrek hastalıkları diyoruz.
Görevlerinin önemi, doğurabilecekleri tehlikeler bakımından böbrek hastalıklarında gereken dikkat ve ilgi ciddiyetle gösterilmelidir. Başlıcalarını en esaslı noktalarıyla, gözden geçirelim:
Böbrek İltihapları: Nefrit
Böbreklerin çeşitli sebeplerden dolayı iltihaplanması hekimlikte nefrit diye anılır. Nefritin evegen (hâd) ve süreğen (müzmin) şekilleri vardır:
Böbrek İltihaplanması Evegen (Hâd) Nefrit
Birçok sebepten ileri gelir, gençlerde daha sık görülür. Sebeplerinin başlıcaları şunlardır:
Vücudun başka bir bölgesindeki mikroplu hastalıklar (bademcik iltihapları, burun, boğaz bölgesindeki çeşitli iltihaplar),
Frengi,
Sıtma,
Gut (nikriz),
Şeker hastalığı,
Yanıklar,
Gebelik,
Kanser,
Zehirlenmeler (civa, kurşun, alkol, arsenik, bizmut, serum zehirlenmeleri)
Soğuk algınlıklarıdır.
Evegen nefrit ya yerel (böbreğin bir bölgesinde), ya da yaygın halde olabilir. Yerel nefrit, en çok çocuklarla gençlerde, nemli, soğuk mevsimlerde görülür. Bademcikler, burun, ortakulak, lenf bezleri gibi organlardaki iltihaplardan böbreklere mikropların atlaması başlıca sebepleridir. Streptokok cinsinden mikroplar bu hastalığın en büyük suçlularındandır.
Hastalık hafif ateş, kırıklık, baş ve bel ağrısıyla başlar. İdrar bulanık, kırmızı renkte, yani kanlı gelir. Ayrıca albümin de çıkabilir.
Böyle bir nefrit çoğunlukla bir ayda geçer. Bazen de birkaç tekrarlamadan sonra yaygın bir hal alır. Tedavide, böbreklere mikropları gönderen odağın (mihrakın) temizlenmesi en büyük önemi taşır. Meselâ iltihaplı bademciklerin çıkarılması, üst solunum yollarındaki, kulaktaki iltihapların giderilmesi gibi.
Yaygın nefrit ya bir hastalıktan, ya da zehirlenmeden ileri gelir. Sebep çok defa kızıl streptokoku, frengi, tekrarlama yapan bademcik iltihaplarıdır. Hastalık ateş, baş ve bel ağrıları, bulantı, kusmayla başlar. Yüz soluktur, hafif bir şişlik (ödem) vardır. İdrar azalır, kanlıdır. Albümin bol miktarda çıkar. İdrarda ayrıca mikroskop altında görülebilen silindir biçiminde teşekküller bulunur. Hastada kan basıncı (tansiyon) yükselir, kanda azotlu maddeler artar.
Evegen nefrit soğuk algınlığından da ileri gelir. Soğuk etkisiyle böbrekler kanla dolgun hale gelmiştir, araya mikropların karışmasıyla nefrit başlar.
Böbrek İltihaplanması Evegen (Hâd) Nefrit Tedavisi
Evegen nefritlerde tedavi sebebe göre değişir. Yalnız, hangi sebeple olursa olsun, hasta mutlaka yatağa yatırılmalı, odası sıcak tutulmalı, üşümemesine dikkat edilmelidir. Ağız, burun temizliğine büyük önem vermelidir. İdrarda azalma varsa, bel bölgesine vantuz çekmek, keten lapası koymak, sıcak tatbik etmek faydalıdır; bunlar bel ağrısına da iyi gelir. Yarı bele kadar sıcak banyoya oturmak da iyidir.
Hastaların yiyeceklerine de dikkat etmelidir. Şişlik (ödem), tansiyon yüksekliği varsa hastaya tuz, fazla su verilmez. Daha çok kuru besinler, meselâ patates püresi, pirinç lapası, sebze püresi, muz, yerelması verilir. Tuzun ya çok az, ya da hiç alınmaması gerekir. Albüminli yiyecekler (et, yumurta, süt, peynir) duruma göre azaltılır.
Bütün bu saydığımız tedbir, tavsiyeler hastalığın gidişine göre doktor tarafından uygulanır. Ayrıca sebebe göre ilâçla tedavi de yapılır. Antibiyotikler, streptokoklardan ileri gelen durumlarda başarılı sonuçlar verir. Nefrit sıtmadan ileri geliyorsa kinin, frengide özel frengi tedavisi, romatizmada ise salisilat ilâçlarıyla tedavi uygulanır.
Böbrek İltihaplanması: Süreğen (Müzmin) Nefrit
Evegen bir nefritten sonra tekrarlayan üstelemelerle böbrek yetmezlik göstermeye başlarsa nefrit müzminleşmiş demektir. Böbrekler gibi çok çalışan, çeşitli görevleri olan, vücuttan zehirli maddeleri atan bir organın yetmezliği organizmada ciddî durumlar yaratır.
Süreğen nefritlerin başlangıcı sinsidir. Daha önceki evegen nefrit, tamamıyla geçmiş gibi göründükten uzun bir süre bazen yıllar sonra kendini belli eder.
Böbreklerin yetmezlik hali göstermeden önceki gizli devrede, gelip geçici tansiyon yükselmesi, yüzde, ellerde, ayaklarda süreksiz şişlikler, idrarda ara sıra albümin vardır. 5-10 yıl sürebilen böyle bir devreden sonra kan basıncı sürekli olarak yükselir, idrarda albümin artar, idrar çoğalır, yoğunluğu azalır. Hastada bir kansızlık hali ortaya çıkar, kanda azotlu maddelerin miktarı yükselir. İştahsızlık, yorgunluk, soluk darlığı, kalp büyümesi, kanamalar hastalığın ilerlediğini gösterir. Bu devrede böbrek, az çok gene görevini yerine getirmeye çabalar.
Yukarıda saydığımız belirtiler artarsa, kanamalar sıklaşır, kansızlık ilerler, kalp bozuklukları ortaya çıkar, karaciğer büyür, idrar azalır, albümin gittikçe yükselmeye başlarsa böbrek artık yetmezlik haline girmiş demekitr. Hasta günden güne zayıflar, derisinin rengi koyulaşır, kanda üre artar. Ateş normalin altındadır, bazen yükselebilir. Bu devre tedaviyle, perhizle bir süre (bir-iki yıl) durdurulabilirse de sonunda hasta üremiye sürüklenir.
Kanda üre ile daha başka azotlu maddelerin birikmesi vücudun zehirlenmesine yol açar. Hastada kusmalar olur, kabızlık, ya da çok defa fena kokulu ishaller görülür. İleri derecede zayıflama vardır, soluk darlığı, huzursuzluk hali, çırpınmalar olur. Tansiyon yüksek, idrar azdır. Hastaya ara sıra çıldırma nöbetleri gelir. Baş ağrısı, görme, işitme bozuklukları vardır. Sonunda hasta komaya girer.
Böbrek İltihaplanması: Süreğen (Müzmin) Nefrit Tedavisi
Süreğen nefritlerde tedavinin esası perhizdir. Hastada böbreklerle birlikte bağırsaklar, karaciğer, akciğerler, sinirler, ruhsal durum da bozulduğundan, bütün bunları içine alan bir tedavi şekli uygulanır. Dinlenme, sükûnet şarttır. Perhiz hastaya ve hastalığa göre değişirse de, genel olarak, azotlu maddeler, tuzu az yiyecekler esastır. Şekerli maddeler, süt, sebzeler bakımından zengin bir beslenme uygundur. Perhizle, ilâçla tedaviyi doktor duruma göre tatbik edecektir.
