1. DÜNYA SAVAŞI

İttihat ve Terakki Cemiyeti, kalkınma yolunda son çare olarak Almanya’ya yanaşmak istemiştir. Bu suretle, ekonomik ve siyasal üstünlüğünü ilerletmek için Doğuyu etkisi altına almak isteyen Al­manya da bu uğurda II. Abdülhamit döneminden beri İngiltere ile yaptığı siyasal savaşı kazanmış ve Osmanlı Devleti üzerinde tam bir egemenlik kur­muştur.

Balkan felaketinin, bir ittifak grubuna dahil olun­mamasından kaynaklandığını düşünen Cemiyetin asker yöneticileri bir müttefik arayışı içine girmiş­tir. İttifak ve İtilaf devletleri grubundan, biri ile itti­fak anlaşması yapılması için siyasal girişimlerde bu­lunmuştur. İtilaf devletleri, Trablusgarp ve Balkan yenilgilerine ve kaybedilen topraklara bakarak, Os­manlı silahlı kuvvetlerinin kendilerine yük olacağı­nı düşünmüş ve buna yanaşmamışlardır. Bununla beraber, Osmanlı Devletinin tarafsız kalmasını önermişlerdir. Bu gelişmeler üzerine, Almanya’nın yaptığı ittifak teklifi bir fırsat olarak değerlendiril­miş ve sadece Padişahın, Sadrazamın, Hariciye ve Dahiliye Nazırları ile Meclis-i Mebusan Reisinin bilgisi dahilinde Almanya ile İttifak Anlaşması imzalanmıştır. Bu gelişmeler sırasında, Avusturya Veliahtı Fransuva Ferdinand’ın 25 Haziran 1914’de Bosna-Saray’da katledilmesi, bardağı taşıran son damla olarak, I. Dünya Savaşı’nın başlamasına ne­den olmuştur. 2 Ağustos 1914’de Almanlar ile itti­fak anlaşması yapılmasından 9 gün sonra, Fransız sahillerini bombaladıktan sonra takibe uğrayan iki Alman zırhlısının (Goben/Yavuz, Breslav/Midilli) bu takipten kurtulmak için Çanakkale Boğazı’ndan içeri girmesi Osmanlı Devleti’nin savaşa girmesine neden olmuştur. Osmanlı Devleti bu gemileri satın aldığını ilan ederek İngiltere ve Fransa’nın baskı­sından geçici olarak kurtulmuş ise de Almanların, ittifak anlaşmasına dayanarak Osmanlı Devleti’ni savaşa girmeye zorlaması ve Osmanlı Devleti’ni “fi­ili bir askeri diktatörlükle” yöneten Enver, Talat ve Cemal Paşaların ikna edilmesi sonucunda, Alman Amiral Şuson komutasında Karadeniz’e açılan Os­manlı donanmasının 29 Ekim 1914’de Odesa ve Si­vastopol’ü bombardıman etmesi ve Rus donanması ile savaşa girmesi, İtilaf Devletlerinin 5 Kasım 1914’de Osmanlı Devleti’ne savaş ilan etmesi sonu­cunu doğurmuştur. Almanya ve Bulgaristan’ın yanında I. Dünya Savaşı’na katılan Osmanlı Devleti, Balkan Savaşların­dan yeni çıkmış olduğu için, bu savaşa çok zor ko­şullar altında katılmıştır. Nitekim Almanya’nın du­rumu kötüye gitmeye başlayınca Osmanlı Orduları da gerilemeye başlamıştır. Sonuçta; İngilizlerin gü­neyde modern ve üstün birlikler ile yaptığı saldırı­lar, ABD’nin Almanya’ya karşı savaşa katılması, Osmanlı Devleti’ni giderek güç durumda bırakmış ve yöneticilerde İtilaf Devletleri ile barış anlaşması yapılması fikri ağırlık kazanmaya başlamıştır. Bu sı­rada V. Mehmet Reşat ölmüş; yerine Mehmet Vah­dettin padişah olmuştur.

Vahdettin’in cülusu halkta ümit uyandırmış ve muhalifleri sevindirmiş olması­na rağmen, en büyük stratejik ve siyasal hataların bu padişah döneminde yapılmış olduğu ileri sürül­müştür. Mehmet Vahdettin’in 31 Ağustos 1918’de kılıç kuşanmasından sonra, 8 Ekim 1918’de Talat Paşa Sadrazamlıktan istifa etmiştir. Talat Paşa’nın istifası ile birlikte, İttihat ve Terakki Partisi de iktidardan düşmüştür. Daha sonra 30 Ekim 1918’de Mondros Ateşkes Anlaşması imzalanmış, bu anlaş­ma ile Osmanlı orduları yenilgiyi kabul ederek si­lahları bırakmıştır.

Bu olaydan sonra, İttihatçıların tevkifi ve savaş sorumlusu olarak yargılanmaları düşünülmüş, ancak Mehmet Vahdettin’in İttihatçı­lara muhalif olmasından kaynaklanan bu eğilimi öğrenen ittihatçı liderler gizlice memleketi terk et­mişlerdir ve Osmanlı Devleti’nin son yıllardaki fiili askeri diktatörlük de bu suretle ortadan kalkmıştır.