Patlıcangillerden bir bitkidir. Avrupa’ya Amerika’dan gelmiştir. XVI. yüzyıldan beri Macaristan’da paprika denilen dolmalık biber yetiştiriliyordu, oradan Rumeli’ye geçmiş, Anadolu’ya yayılmıştır. Başta uzun biberle dolmalık biber olmak üzere birçok türleri vardır. Toz olarak kullanılan kırmızı biberle kara biber başka bitkilerden elde edilir; yalnız, uzun biberin bir cinsi kurutulup övütülerek iri taneli kırmızı biber olarak kullanılır (Bk. Baharat).
Biberin besin değeri pek yoktur; yalnız, bütün sebzeler gibi, selülozlu bir maddedir, bu bakımdan, bağırsakların çalışmasını kolaylaştırır. Acılığının da faydasının yanı başında zararı da olabilir: Acı maddeler, mide salgılarını kamçılıyarak iştahı açarsa da, midesinde, bağırsaklarında iltihap, yara (ülser) olanlara karaciğer, safra kesesi, böbrek hastalarına dokunur. Bunun için, biberi az yemelidir.
Biber Nasıl Yetiştirilir?
Biber oldukça kolay yetişen bir bitkidir, tarlalarda, satış için, geniş ölçüde üretildiği gibi, ev bahçelerinde de günlük ihtiyacı karşılamak üzere az bir emekle yetiştirilebilir.
Yurdumuzda başlıca şu cins biberler yetişir.
Uzun Yeşil Biber: Acıdır. Salatada, turşuda kullanılır.
Uzun Sarı Biber (Çarliston Biberi): Acı değildir; kaba, etlidir.
Dolmalık Yeşil Biber: Rengi açık yeşildir. Oldukça acıdır.
Dolmalık Sarı Biber: Acı değildir. Dolma yapmak için en çok bu cins aranır.
Domates Biberi: Domatese benzer; yayvan yapılıdır. Acı değildir. Rengi kırmızıdır, salça yapmaya yarar.
Kırmızı Biber: Acıdır. Kurutulup övütülerek iri toz biber olarak kullanılır.
Biber yıllık bir bitkidir, tohumdan üretilir. Biber tohumu beş yıl kadar dayanır. Toprağa atıldıktan sonra on beş gün içinde çimlenir. Biber güneşi, sıcağı, rutubeti sever; kumlu-killi topraklarda iyi yetişir. Boyu 1 m’yi bulur. Beyaz çiçekler açar.
Tohum, ilkbaharda, havalar ısınmaya başlayınca öbeklere serpilirse de, önceden sıcak gübre yastığında yetiştirilip fidelerin baharda bahçeye, tarlaya aktarılması daha iyi olur. Fideler pek nazik değildir, fide yastığından doğrudan doğruya tarlaya alınabilir; yalnız, sık bulundukları yerden çıkarılıp ılık yastıkta bir kere şaşırtma yaptıktan sonra tarlaya, bahçeye dikilecek olursa daha kuvvetli yetişir.
Fideler toprağa dikildikten sonra bir kere su verilir, ondan sonra, havalar elverişli gidiyorsa, on beş gün su verilmez. Sonra bol su verilip toprak pek kurumadan, çapa yapılır. Bir hafta sonra yeniden sulanarak çapalanır. Çiçek açınca su verilmez. Döl döktükten sonra yemden su verilerek çapa vurulur. Biber suyu çok sevdiğinden, bundan sonra iki günde bir, salma suyla, sulamalıdır.
Bibere bazı hastalıklar gelebilir. Bunlardan fitium barianum denilen bir hastalık fideleri çürütür. Bu sırada fidelere çok su serpmemeye dikkat etmelidir. Ayrıca, özel ilâçlarla hastalığa karşı savaşa geçilir. Pitoftora omnivora denilen mantardan ileri gelen bir hastalıkta da biberin yaprakları solar. Buna karşı bordo bulamacı kullanılır.
