Bezelye nasıl yetiştirilir ne zaman ekilir?

Baklagillerden, yurdumuzun he­men her yerinde yetişen bir sebze­dir. Yeşilken kabuğu ile birlikte pişirildiği gibi, iç bezelye olarak da yenir; kuruyunca taneleri kuru be­zelye olarak kullanılır; ayrıca bezel­ye unundan da çorba yapılır. Yeşil olarak yenilen cinsine sultani bezel­ye, taneleri için yetiştirilene araka denir.

Bezelye tırmanıcı bir bitkidir; bo­dur, orta boylu, uzun boylu türleri vardır. İyi işlenmiş topraklarda, ılık iklimli yerlerde yetişir. Tohumu yurdumuzun Mersin, Tarsus gibi sıcak bölgelerinde şubat, mart ayla­rında tarlalara ekilebilirse de, An­kara dolaylarında, Orta Anadolu’da ancak nisan ortasından sonra ekilir. Genel olarak, yurdumuzda bezelye­nin ekim mevsimi sonbaharla ilkba­hara kadardır. Yani bezelyenin ekim zamanı bölgeden bölgeye değişiklik­ler gösterir.

Bezelye azotlu bir besindir. Bütün öteki baklagiller gibi bezelyenin kök­lerinde de azot toplayıcı bakteriler vardır. Bunun için bezelye, ye­tişme döneminde azotlu toprak is­ter. Potasyum bakımından zengin suni gübreler de bezelyenin iyi ürün vermesini sağlar. İçi alınmayacak, taze olarak yenilecek bezelyeler çift­lik gübresinden başka gübre iste­mez. Tohumlar çizgi usulü ile ekilir. Aralarındaki açıklık, boylu cinsler­de 50 cm, bodurlarda 5-10 cm kadar olmalıdır. İlk çıkan bezelyeleri so­ğuktan korumak, temizlemek için çapa vurulur, bitki 3.0-35 cm. olunca ikinci bir çapa ister. Bezelye bolca su ister; bu bakımdan bezelye yetiş­tirenler bitkiyi çiçekten önce de, sonra da sulamayı ihmal etmemelidir.

Taze yenilecek bezelyeler normal büyüklüğe gelince toplanır; kurutulacaksa daha olgunlaşması beklenir. Bu arada, en iyi gelişmiş olanlar kuruyuncaya kadar dalında bırakılır, kuruduktan sonra, kökleriyle sökü­lür, sopalarla dövülerek en iyi tohumlar ayrılır ve mevsiminde ekil­mek üzere saklanır.

Bezelyenin uğradığı birçok hasta­lıklar vardır. Bu hastalıkların başlı- çaları şunlardır:

Pas: “Teramis pisi” denilen bir mantardan ileri gelir. Yaprakların üzerinde kırmızı lekeler olur. Buna karşı ancak tarım ilâçlarıyla sava­şılır.

Külleme:  Yağışlı yıllarda olur, bezelyeye çok zarar verir. Bu hasta­lığa uğrayan bezelyelere kükürt sıkılmalıdır.

Bezelye Böceği: Hortumlu bü­yücek bir böcektir. Çiçek açmadan, ya da açarken koncanın üstüne yu­murtlar. Bu yumurtalardan çıkan kurtçuklar tanelerin içine girerler, kışı orada geçirdikten sonra, hava­lar ısınınca, taneyi delerek çıkarlar. Tohumlar bu gibi bezelyelerden alı­nırsa ürün elde edilemez. Bunun için tohumluk bezelyeler 20-25 derece sı­cak bir yerde bekletilmeli, böcekler çıkınca elekten geçirmeli, sağlam to­humları ayırmalıdır. Başka bir çare de şudur: Tohumları 52 derece kay­nar suya atıp 5 dakika tutmalı, son­ra hemen kurutup serin bir yerde saklamalıdır. Böylece tohumluk be­zelyeler böcekten korunmuş olur.