B1 vitamini noksanlığında meydana gelen bir hastalıktır. Kötü beslenmeyle, metabolizma bozukluklarıyla ilgilidir. Doğu ülkelerinde çok rastlanan bu hastalık belirtilerini en çok sinir sistemi, kalp, solunum, kaslar üzerinde gösterir. Her ırkta, her yaşta görülebilir, fakirlik, bilgisizlikle sıkı ilgisi vardır.
Beriberi deyiminin nereden geldiği pek bilinmiyorsa da, hastalığın daha Milâttan önce 2697 yılında tarif edildiği bir gerçektir. 10-20’nci yüzyılda hastalık iyice tanınmış, korunma usulleri öğrenilmişti.
Beriberi bütün dünyada rastlanan bir hastalıktır. Ancak, Çin, Japonya, Malaya, Filipin, Hindistan gibi yerlerde daha çok görülür. Çünkü bu ülkelerde pirinci kabuksuz olarak yerler. Beriberiyle kabuksuz tahıl yenmesi arasındaki sıkı ilgi meydana çıkarıldıktan sonra, bu gibi yiyeceklerin B, vitamininden yoksun olduğu anlaşılmıştır. İnsan B, vitaminini vücudunda yapamadığı gibi, bol miktarda depo da edemez. Bundan dolayı, B, vitamininin bir süre alınamaması böyle bir hastalığa yol açabilir. Ayrıca, B, vitaminine vücudun ihtiyacı şu hallerde daha da artar: Ağır beden işleri, ateşli hastalıklar, gebelik, emzirme, sindirim bozuklukları, zayıflatan hastalıklar.
Beriberi Hastalığının Belirtileri Nelerdir?
Beriberi ya evegen (had), ya da süreğen (müzmin) olur. Süt çocuklarında çoğunlukla evegen şekil görülür. Çocuk beriberisinde başlıca belirtiler idrarın azalması, kabızlık, morarma, vücutta sertleşmedir. Bu gibi çocuklar çok, sürekli ağlar. Beriberili hastaların nabızları hızlı, düzensizdir, bacaklarda şiş vardır.
Yetişkinlerde başlangıç çoğunlukla sinsidir. Yorgunluk, hazımsızlık, çarpıntı, kaşıntı, kas ağrıları vardır. Daha sonra sinir sisteminde değişmeler, mide-barsak bozukluğu, şişler, vücutta su toplanması, kalp genişlemesi gibi belirtiler ortaya çıkar.
Bir hastada bütün belirtilerin birden, aynı sırayla bulunması şart değildir kiminde bu belirtilerin ancak birkaçı görülür, kiminde de beriberi belirtilerinin yukarıda bahsettiğimiz sırası değişiktir.
Beriberinin sinir üzerinde de belirtileri vardır. Bu arada, ellerde, ayaklarda karıncalanma, bacaklarda zayıflık, tepkelerde artma olur, bacaklarda hissiz bölgeler meydana gelir, kaslarda erime, kasılmalar olur, dokunma, ısı, ağrı duyarlığı ya azalır, ya da çoğalır.
Beriberinin belirtileri kalpte, solunumda da görülür. Çarpıntı, soluk darlığı, tansiyon düşüklüğü, kalp büyümesi, akciğer konjessiyonu, morarma bunların başlıcalarıdır. Ayrıca, bulantı, kusma, mide ağrıları gibi, sindirim sisteminde de bozukluklar olur.
Beriberi’den Nasıl Korunulur?
Beriberi B, vitamini eksikliğinin sebep olduğu bir hastalık olduğundan, bundan korunmanın en iyi yolu B, vitamini bakımından zengin besinlerle beslenmektir. Süt çocuğunda da, yetişkinlerde de iyi ayarlanmış bir yemek düzeni, iyi beslenme hastalığı önler. Bu bakımdan hastalığa yakalanmamak için beslenmede şunlara dikkat etmelidir:
Tahılın fazla öğütülmesi doğru değildir. Tam buğday ekmeği kullanılmalıdır. Yüksek ısı B, vitaminini yok ettiğinden uygun besinler fazla pişirilmemeli, içinde yemeklerin pişirildiği su atılmamalıdır. Pişme sırasında yemeklere karbonat katılması B, vitamini bakımından zararlı olur. Yağsız et, süt, yumurta, taze sebze, fındık gibi besin maddeleri her günkü yiyecekler arasında büyük yer tutmalıdır. Bu sayede hastalıktan kolayca korunulabilir.
Beriberi Hastalığının Tedavisi
B1 vitaminiyle hazırlanmış ilâçlar ya iğne, ya da hap şeklinde kullanılır. Bol miktarda B, vitamini bulunan besinler olan aşağıdaki sıvı ve katı yiyecekler verilir.
tam buğday ekmeği,
çeşitli tahıl,
taze sebze,
yağsız et,
karaciğer,
yürek,
böbrek,
süt vb.
Hastalık ne kadar hafif olursa olcun dinlenmek, fazla hareket etmekten kaçınmak suretiyle vücudu kuvvetlendirmeye çalışmak şarttır.