Baş, vücudun en önemli organlarının bulunduğu bir kısımdır. Baş üzerine gelen darbeler, çarpma, vurma, ağır cisimlerin düşmesi, bazen çok tehlikeli durumlar yaratabilir. Bu sebeple baş çarpmalarına gereken ehemmiyet verilmeli, görünürde bir yara, hatta her hangi bir belirti olmasa bile, hasta dikkatle izlenmelidir. Baş çarpmalarına tıp dilinde kafa travmaları denir.
Baş çarpmalarında beynin sarsılması çeşitli belirtiler gösterir. Bazı vakalarda hemen, bazılarında ise yarım saat sonra şuur kaybı, ya da şuur bozuklukları ortaya çıkar. Hafif geçen durumlarda yalnız sersemlik görülür. Böyle bir kimsede ayrıca kusma ve nabız yavaşlaması da olur.
Baş çarpmaları sonunda şuur bozukluklarına da rastlanır. Her hangi bir şekilde meydana gelecek çarpmaların sonucu olarak kendisini gösterecek olan şuur bozuklukları, çarpmanın şiddetine göre değişik şekiller gösterir, aynı şekilde, çarpmaların sebep olduğu şuur bozukluklarının süresi de değişiktir. Bu gibi şuur bozuklukları birkaç dakika, birkaç gün, hatta haftalarca sürebilir.
Baş çarpmalarında görülen önemli bir belirti de ‘’amnezi’’ adı verilen hafıza bozukluğu, yani unutmadır.
Böyle bir Unutkanlık geriye doğru gider. Birçok kaza geçirenler vakanın oluşunu hatırlayamadığı gibi vakadan çok evvelki hâdiseleri de hatırlayamaz. Meselâ akşam üstü kazaya uğrayarak beyin sarsıntısı geçiren bir kimse, sabahleyin evden çıktığını hatırlamakla beraber bütün gün kaza saatine kadar olan birçok hâdiseleri unutabilir. Baş çarpmalarında görülen bu şekildeki hafıza kayıpları birçok roman ve filmlere konu teşkil etmiştir.
Baş çarpmalarında darbenin isabet ettiği bölgeye göre de bazı ruhsal belirtiler ortaya çıkabilir. Mesela alna gelen bir darbe irade bozukluklarına sebep olabilir. Başın sol yan duvarına gelen darbelerde konuşma bozuklukları görülebilir. Bunlardan başka baş ağrıları, baş dönmesi, çabuk kızmak, asabiyet, uykusuzluk, bayılmalar, sara gibi çeşitli belirtiler de genel olarak kalabilir.
Baş çarpmasına uğrayan bir kimse görünürde hiçbir belirti olmasa da derhal istirahate çekilmeli ve müşahede altına alınmalıdır. Bulantı, kusma, nabız yavaşlaması ve sersemlik halinde vakit geçirmeden doktor çağırılmalıdır.
Bütün bunlardan anlaşılacağı gibi, başın, çarpmalardan önemle korunması lâzımdır. Meselâ motosiklet kullananlar bir düşmeye karşı korunabilmek için özel başlıklar giyerler.
Aynı şekilde otomobili ve motosiklet yarışçıları da başlık kullanır. Bebeklerin, yürümeye başladıkları sıradaki düşmelerinde başlarını bir yere çarpmamalarına çok dikkat etmek gerekir. Bilhassa bıngıldağın zarar görmesi çok tehlikeli sonuçlar doğurabilir.
