İleri derecede kuru, sert dışkı çıkarılmasına kabızlık (peklik) denir. Kabızlık nasıl geçer? Dışkılamanın üç günde bir, ya da daha seyrek olması kabızlık tarifi içine girerse de dışkının kıvamı sayısından, miktarından daha önemlidir.
Normal bir kimse 24 saatte bir dışarı çıkar. Bununla birlikte, tamamen sağlam olduğu halde haftada ancak bir, iki, çok çok üç defa dışkılayanlar olduğu gibi, 24 saatte birkaç kere normal kıvamda dışarı çıkanlar da vardır.
İnsanlarda oldukça sık görülen bir rahatsızlık olan kabızlık süreğen şekilde yıllarca sürebilir.
Kabızlık, bağırsakların iyi çalışmamasından ileri gelebileceği gibi, bazı hastalıkların da sonucu olabilir. instagram haber
Bağırsakların Çalışmamasından İleri Gelen Kabızlıklar
Dışkılamaya engel bir durum olmadığı halde, bağırsakların çalışmasındaki bozukluktan ileri gelir. En çok görülen şekli alışkanlıktan doğan kabızlıklardır. Bazen pek rahatsızlık vermez. Bazı hallerde ise kabızlıkla birlikte baş ağrısı, iştahsızlık, sindirim bozuklukları, zayıflama, solgun bir renk görülür. Bunlar kabızlığın yaptığı bir çeşit iç zehirlenmedir.
Kötü alışkanlıktan ileri gelen kabızlıkta besinlerin kalın bağırsaktan geçişi normaldir. Ancak, rektum (düz bağırsak)da dışkılama tepkesi kaybolmuştur. Dışkı burada günlerce kalabilir. Birkaç günde bir az miktarda çıkmasına rağmen bağırsaklar bir türlü tamamıyla boşaltılamaz.
Dışkılama tepkesinin bozulmasına birçok kötü alışkanlıklar yol açar. Meselâ, üşenmek, sabahları işe, okula yetişmek kaygısı ile helâ- ya gitmeyi geciktirmek, işi, eğlenceyi bırakamamak, helâ bulamamak gibi. Bazen anustaki çatlaklıkların, hemoroitlerin ağrı yapması korkusu ile de dışkılamaktan kaçınanlar, geciktirenler vardır. İşte bu sebeplerle dışkılama tepkesi geri tepilir. Tepke bir süre sonra yeniden uyanırsa da, birkaç kere geri tepilmesi sonucunda, daha sonraları gittikçe daha güç uyanır. Bu kötü alışkanlık sonucu rektum dolu, gergin kalmaya başlar, kilolarca dışkı toplanır.
Bu gibilere sürgün ilâçları (müshiller) çok az, hatta hiç tesir etmediği halde bir lavman yapılacak olursa bol miktarda dışkı çıkar.
Bağırsakların iyi çalışmamasının sebebi bazen karın kaslarının zayıflığıdır. Bu gibi durumlarda dışkılamak için gerekli karın içi basıncı sağlanamaz. Meselâ, gebelikte, karında su toplanmasında, urlarda, şişmanlıkta, doğum sonrasında karın kasları zayıf duruma düşebilir.
Kabızlığın bir başka çeşidi kaim bağırsaklardaki tembellikten ileri gelir. Burada bağırsak tembelliği dolayısıyla, dışkının düz bağırsağa varma sı gecikmiştir. Sebepleri değişiktir. En önemli sebep bağırsak hareketlerinin yavaşlaması, bağırsak kaslarının zayıflığıdır. Şişmanlarda, durgun bir hayat geçirenlerde, çok zayıflarda, ağır hastalık çekenlerde görülür. Bazı hallerde, meselâ sinir bozukluğu olanlarda bağırsak hareketlerinde yetersizlik ortaya çıkabilir.
Bağırsak hareketleri üzerinde selülozun büyük etkisi olduğundan uzun zaman az posa bırakan yiyeceklerle beslenenlerde de kabızlık görülür. Bol sebze, meyve yenilmesinin bu sebeple faydası büyüktür.
Hastalıklardan İleri Gelen Kabızlıklar
Ateşli hastalıklar esnasında da kabızlıklar görülür. Meselâ, tifo, menenjit, ansefalit gibi hastalıklar kabızlık yapar. Ayrıca kalp hastalıklarında, şeker hastalığında, eveğen apandisitte, peritonitte, safra kesesi, böbrek sancılarında, kurşun zehirlenmesinde kabızlık olur.
Bağırsaklarda dışkının geçmesine engel olan kitlelerin meydana gelmesi, bağırsakların daralması da kabızlığa yol açar. Bunun sebepleri çeşitlidir. Bu arada, ileri yaşlarda, o güne kadar normal olan bir kimsede kabızlık başlaması kanseri düşündürmeli, gerekli araştırma yapılmalıdır.
Bağırsak tıkanmaları da birden kabızlığa sebep olur.
Bunların dışında kaim bağırsaklarda zaman zaman kuvvetli spazm (kasılma)lar olması da kabızlığın sebepleri arasındadır.
Kabızlığın Tedavisi
Ateşli hastalıklar sırasında görülen geçici kabızlık her hangi bir tedaviyi gerektirmez. Kötü alışkanlıktan ileri gelen kabızlıklarda her sabah helâya gitmeli, dışkılamaya çalışmalıdır. Bu işten yılmamakla, gayret göstermekle çok iyi sonuçlar alınabilir. Karın içi basıncını artırması dolayısıyla, alaturka helâlar faydalıdır. Anus çatlağı, hemoroit gibi, dışkılama sırasında ağrı, sancı veren haller varsa tedavi edilmelidir.
En faydalı tedavi hastanın kendisinin dışkılamaya gayret göstermesidir. İlâcın, pehrizin bu durumda pek tesiri yoktur. Normal dışkı- lama tepkesi uyanıncaya kadar 2 günde bir ufak lavmanlar yapılması faydalıdır.
Bağırsak tembelliğinden ileri gelen kabızlıklarda ise, ilâçla birlikte, en önemli tedavi hastanın yiyecekleri, yaşayışı üzerinde yapılan değişikliklerdir.
Bağırsak hareketlerinin artması için, yiyecekler bol selülozlu olmalıdır. Bu arada sebzeler, meyveler, nişastalı besinler, zeytinyağlı yemekler bol bol yenilmelidir. Durgun hayattan uzaklaşarak hareketli bir insan olmaya çalışmalıdır. Spor, yürüyüş, soğuk, ılık, duş faydalıdır. Sabahları kama masaj yapıp helâ-, ya ondan sonra gitmek bağırsakları harekete getirir.
Kabızlarda yumuşatıcı ilâçları dikkatle kullanmalıdır. Devamlı kullanmak alışkanlık yaptığı gibi bar- sakları tahrişte edebilir. Bu gibi ilâçları ancak doktor tavsiyesiyle almalıdır.