Balık avı zevkli, hem de faydalı bit spordur. Balık avı çok zevkli bir iştir; yalnız, bunun için sabırlı olmak, güçlüklerden yılmamak, zorlukları yenmekten zevk almak şarttır. Çünkü balık avı karada yapılan avlardan daha güç, daha yorucudur. Balık avcısı, yalnız balıkla değil, üstelik saati saatine uymayan denizle de uğraşmak, onu yenmek zorundadır. Dünyanın her köşesinde, balıkçılığı zevk ve spor için yapanlar meslekleri balıkçı olanlardan daha çoktur.
Balık avından sağlayan meslekten balıkçılar ya dalyan kurarak, ya da ağ kullanarak geniş ölçüde balık avlarlar. Ticaret amacıyla yapılan bu avlanmaya büyük balıkçılık denir. Amatör balıkçılık ise zevk ve spor için yapılır. Bunda kazanç güdülmez. Amatör balıkçılar, karşılaşacakları türlü güçlüklere, hatta tehlikelere seve-seve katlanırlar.
Amatör Balıkçı Neler Bilmeli
Balık avlamak, çeşitli bilgileri gerektiren bir spordur. Amatör bir balıkçı her şeyden önce şunları bilmelidir.
1)Balık cinsleri, avlanış zamanları,
2)Avlanma araçları (Ağ, olta, zıpkın, kayık gibi),
3)Yeteri kadar denizcilik,
4)Yüzmek, kürek çekmek, yelken kullanmak,
Bu ön bilgilerin yanı sıra balık avcısının gözüpek, soğukkanlı olması da gerekir. Avcı, karada değil, durumu hiçbir zaman belli olmayan deniz üzerinde olduğunu unutmamalıdır.
Balık, başlıca iki türlü avlanır: ya ağ ile ya da olta ile. Bu aletler balığı avlamak için kullanılan silahlardır.
Genel olarak ağ ile yapılan avcılık daha çok meslekten balıkçıların başvurdukları bir usuldür. Amatör balıkçı daha çok olta ile avlanmayı tercih eder. Bunun dışında amatörler torba ve kepçe biçiminde küçük ağlarla, zıpkınla da balık avlar.
Olta İle Balık Avı
Yediden yetmişe kadar kimselerin kullandığı başlıca balık avlama usulü olta ile yapılan balık avıdır. Bu bakımdan, olta avcılığının üzerinde önemle duracağız.
OLTA TAKIMI
Olta, kılavuz, iğne gibi ana parçalardan meydana gelen avlanma aracına olta takımı denir.
Olta: Kılavuz olta ile kelebek arasındaki ip kısmına olta denir. Kelebek, oltanın sarıldığı, kabaca kelebeğe benzeyen mantar parçasıdır. Tahtadan da yapılabilir. Takımın en önemli parçası olan olta at kuyruğu kılından, misina denen ince telden, kuvvetli bir sicimden, ya da naylondan olur. Amatör balıkçılıkta kullanılan oltalar, genel olarak, ya at kuyruğu kılından, ya da İngiliz siciminden yapılır. Son yıllarda piyasaya çıkan naylon oltalar da geniş bir kullanış alanı bulmuştur.
Oltanın uzunluğu kullanış yerine göre 12 kulaçtan 80 kulaca kadar değişir (20-130 m. kadar). Aynı şekilde kalınlıkları da avlanan balığa, kullanılan yeme göre değişik olur. En kaim oltalar levrek, palamut, torik avında, en ince oltalar da istavrit, çinekop, izmarit avında kullanılır.
Kılavuz (beden): Olta ile iğne arasına bağlanan ipe kılavuz olta, ya da beden denir. Kılavuz olta, yemin ipe bağlı olduğunu balıkların görmesini önlemeye yarar. Bunun için de çok sağlam, ince saydam bir iplikten yapılır. Uzunluğu bir buçuk metre kadar olur.
İğne: Olta ile birlikte, takımın en önemli parçasıdır. Genel olarak, çelikten yapılır. Olta iğneleri, takılı yemi yutan balığın ağzına saplanması için çengellidir. İğnelerin büyüklüğü, kalınlığı çok değişiktir. Bu da, oltada olduğu gibi, avlanacak balığın cinsine göre değişir. Bu bakımdan, amatör balıkçı, h§r şeyden önce, avlayacağı balığın cinsine göre olta iğnesi kullanmak zorundadır. Yoksa, uskumru iğnesiyle palamut avlamaya kalkışmak boş bir hayal olmaktan öteye geçemez. İğnelerin düz iğne, eğri iğne, palalı iğne, kertikli iğne, çatal iğne, uzun iğne gibi çeşitleri vardır.
Olta iğnelerinin ufacık bir dikiş iğnesi kadar küçüğünden 30-35 cm. büyüklükte olanlarına kadar çeşitleri vardır, İğnenin batmasını sağlamak için yanına kurşun bir ağırlık bağlanır. Akıntılı sularda iğnenin dikine suya girerek dibe değme tehlikesi yoksa da, durgun sularda avlananlar, iğnenin dibe kadar batmasını önlemek için, ayrıca mantar kullanmak zorundadır. Bu iş için kullanılacak mantar, ya da bir tahta parçası, suyun derinliğine göre, oltanın belirli bir yerine bağlanır.
Fırdöndü: Olta gerilince dönerek dolaşmaması için oltanın kılavuza yakın bir kısmına eklenen bir parçadır.
Köstek: Kılavuz oltanın asıl oltaya bağlandığı yerden eklenen bir metre kadar uzunluktaki bir misina parçasıdır. Bunun da ucunda bir iğne vardır.
Olta Çeşitleri Nelerdir?
El Oltası: Küçük çapta amatör balık avcıları, çocuklar bu oltayı kullanır. El oltası basit bir olta takımından ibarettir. Uzunluğu 15-20 kulaç olan bu oltanın ucuna bir metre boyunda kılavuz olta bağlıdır. İğnenin yanında 10 gram kadar ağırlıkta bir kurşun parçası vardır. Birkaç tane köstek takılabilir. Bununla» daha çok, kıyı avcılığı yapılır, küçük balıklar avlanır.
Kamışlı Olta Nedir
Oltanın fırlatılarak uzaklara atılmasını sağlar. Daha çok, akıntılı sularda, ya da sığ kıyıdan derinlere olta atmak için kullanılır. Bu oltanın kamışı, gerçekten kamıştan olabileceği gibi çelikten, cam elyafından da olur. Kamışın başlıca Özelliği fazlaca eğilip bükülebilir olmasıdır. Bu tip oltalarda kullanılacak kamışın uzunluğu da, kalınlığı da avlanılacak yere, avlanacak balığın büyüklüğüne göre değişir.
Bazı olta kamışlarının dibinde özel bir makara vardır. Bu makaranın kolunu çevirerek fırlatılan olta sonra- aynı şekilde kolayca toplanır.
Çapari Nedir?
Çok iğneli bir olta takımıdır. Bu oltaya 10’dan 40’a kadar köstek takılabilir. Her kösteğin ucunda bir iğne vardır. Çapari oltasının boyu 15-40 kulaç olur. Bunlarda kılavuz oltanın uzunluğu takılacak köstek sayısına göre değişir. Çapari, en çok uskumru ile istavrit tutmakta kullanılır. Uskumrunun bol zamanında, uskumru alanlarında 20-40 iğneli çapariler kullanılır. Başka zamanlarda uskumru ve istavrit için 10-15 iğneli çapari yeter.
Parakete Nedir?
Amatör balıkçıların pek ender kullandığı bir olta takımıdır. Büyük ölçüde bir çapari olan paraketeye 100-1.500 iğne bağlanır. Bunun bir başka özelliği de iğnelerin boydan boya deniz dibine uzatılmış olmasıdır.
BALIK YEMLERİ NELERDİR? NASIL BULUNUR?
Balık tutacak bir kimsenin en iyi bilmesi gereken konulardan biri de balık yemleridir. Tutulacak balığa göre kullanılacak yemi bilmeyen asla iyi bir balıkçı olamaz. Yemler tabii yem, sunni yem olmak üzere ikiye ayrılır.
Tabii Yemler (Doğal Yemler) Nelerdir? Nasıl Bulunur?
Midye ile çeşitli balıklar tabii yemlerin başında gelir. Balıklara göre kullanılan yemler şöyle sıralanır.
Kurt (Kurtcuk) Nedir? Nasıl Bulunur?
Olta, parakete, çatal köstek iğnelerine takılarak her balık, özellikle barbunya, tekir, kefal avlanır.
Midye içi Nasıl Bir Yem Olur?
Parakete, izmarit çaparisi, el oltası iğnelerine takılarak kaya balığı, izmarit tutulur.
Zargana Yem Olur mu?
El oltalarına, lüfer zokasına, izmarit çaparisine takılır. Lüfer, çinakop, istavrit yakalanır.
Uskumru Yem Olur mu?
Oltaya, paraketeye takılır. Her türlü balık tutulur.
Gümüş Balığı Yem Olurmu?
Oltaya takılarak levrek tutulur. Zokaya takılarak mercan da avlanır.
İzmarit Yem Olur mu? Lüfer zokasına, parakete iğnelerine takılarak lüfer yakalanır.
İstavrit Yem Olur mu?
Lüfer zokasına, paraketeye, izmarit çaparisine, tüysüz çapariye, el oltasına takılarak lüfer, kırlangıç, levrek, iskorpit, kırlangıç gibi dip balıkları avlanır/
Çinakop Yem Olur mu?
Paraketeye, izmarit çaparisine, el oltasına takılıp izmarit, istavrit tutulur.
Hamur Yem Olur mu?
Kaya balığı avlamak için kullanılır.
Çağanoz Yem Olur mu?
Levrek avlanır.
Torik Ciğeri Yem Olur mu?
Levrek tutulur.
Akyem Yem Olur mu?
Parakete iğnelerine takılarak kalkan yavrusu, pisi balığı, olta ile lüfer, torik, palamut, uskumru, kolyoz, iskorpit avlanır.
Karides Yem Olur mu?
Levrek, karagöz, ufak mercan ve iskorpit balıkları tutulur.
Suni Yemler Yem Olur mu?
Balıkçılar, tabii yemlerden başka, suni yemler de kullanırlar. Bu yemlerin arasında çeşitli tüyler, ipek parçaları da vardır. Suni yemlerin en Önemlisi zokadır.
Zoka Yem Olur mu?
Balık biçiminde, ucu iğneli bir kurşun parçasıdır. Zokalı oltalara başka kurşun takılmaz. Yalnız, akıntılı sularda zoka, oltayı tutmaya yetmezse, kurşun da takılır. Balığın cinsine, büyüklüğüne göre çeşitli zokalar vardır. Zoka, yünlü, seğirtme, yemli olmak üzere üçe ayrılır.
1 — Yünlü zokalar: Kurşundan, balık biçiminde 10 sm. boyunda, 25-40 gram ağırlığındadır. Bu zokalar tutulacak balığın sevdiği yemi andıracak şekilde yapılır. Yünlü zokalar ile palamut, torik, lüfer balıkları tutulur. Amatör avcılar zokaları hem karadan, hem sandaldan kullan: rlar.
Bu zokaya yem olarak iki horoz tüyü ile bir tekir tüyü takılır.
2 — Seğirtme Zokaları: En büyük zokalardır, balık biçimindedir, uçları iğnelidir. Bunlara yem yerine geçen şeyler takılmaz. Kullanılacağı zaman iyice parlatılır. Seğirtme zokaları ne kadar parlak olursa, avlama o kadar iyi olur.
Avlanacak balığa göre 6 boy seğirtme zokası vardır: Lüfer Seğirtmesi: 10 santimetre boyunda 50 gram ağırlıktadır. Sığ sularda lüfer avlamakta kullanılır. Ufak Palamut Seğirtmesi: 12 santimetre boy, 60 gram ağırlıktadır. Bununla ufak palamut tutulur, lüfer de avlanır. Palamut Seğirtmesi: 13 santimetre boy, 90-100 gram ağırlıkta olur. Bununla palamut avlanır. Torik Seğirtmesi: 16 santimetre boy, 100-120 gram ağırlıkta olur. Torik ve palamut avlanır.
Son ilçi boy seğirtme zokasından birisi 18 santimetre boy, 125-140 gram ağırlıkta, öteki de 20 santimetre boy 150-175 gram ağırlığındadır. Bununla da torik avlanır.
Yemli Zokalar:
Bu zokalar da 6 türlüdür:
Sarımsak Zokası: 15-20 gram ağırlıktadır.
Uskumru Zokası: Üç boyu vardır. Yem takılmadan da kullanılır.
Akdeniz Zokası: İki boyu vardır. Daha çok lüfer tutulur.
Ovala Zokası: İki boydur. Uskumru tutulur.
Sülük Zokası: Uskumru tutulur.
Dubaç Zokası: Torik tutulur.
Zokada çeşitli yemler kullanılır.
Olta İle Avlanan Başlıca Balıklar
Levrek Nasıl Tutulur?
Bu balık bizim sularımızda her zaman bulunursa da asıl zamanı mayıstan ekim ayının sonuna kadardır. İlkbaharda gündüz de, gece de avlanır. Yem olarak oltaya ya karides, ya da akyem (gümüş, istavrit, zargana, çinakop gibi balıklar) takılır. Gündüz yemi karides, gece yemi akyemdir.
Levrek avcılığı oldukça sabır, dikkat ister. Balık, tutulunca telâşa kapılmamalıdır. Oltayı çok yavaş olarak çekmeli, balık zorlarsa, yavaş yavaş bırakmalıdır. Böylece, balık kayığın altına geldiği zaman balıkçı kepçesini hızla daldırarak balığı kayığa almalıdır.
Uzun olta ile yapılan avcılıkta, olta 60-70 kulaca kadar iskandille daldırılır. Balık, yemi ağzına alınca, hemen bir iki kulaç kuvvetlice çalınmalıdır. Balık tutulunca gevşek bırakıl- mıyarak hızla kayığa çekmelidir.
Palamut, Torik Nasıl Tutulur?
Çeşitli oltalarla yapılır, bun» göre de değişik biçimlerde olur. Yünlü zoka ile olan av akmtıda kayıkla yapılır. Zokalar çok parlak olmalı, üç dört balık tutulduktan sonra yeniden parlatılma- lıdır. Oltanın boyu 30 kulaç, iki uca takılan misinanın boyu ikişer kulaç olur.
Yemli olta ile yapılan avda, kaim, 2540 kulaç kadar boyda olta kullanılır. Misinanın boyu 1 kulaç olur. Balık, yemi ağzına alıp tosladığı, yani yukarı kaldırdığı zaman çekilirse balık tutulmaz.
Lüfer Nasıl Tutulur?
Olta ile lüfer avı da çeşitli biçimlerde, türlü oltalarla yapılır. Lüfer, çok kurnaz bir balık olduğundan hangi çeşit olta ile avlanırsa avlansın, tutulması hayli beceriklilik ister.
Seğirtme zoka ile yapılan avlarda 20-35 kulaç derinlikte olta kullanılır. Balık zokayı kapınca ağızdan alıp kulağının yanından dışarı çıkarır ki buna aşırtma denir. Buna dikkat edilip, olta hızla çekilerek aşırtma önlenir.
Yünlü olta ile avcılık akıntı başlarında yapılır. Oltamn boyu 20-30 kulaç, misinası 2 kulaç olur. İki kırmızı horoz tüyü ile bir de tekir ördeğinin tüyü konur.
Yemli zoka ile yapılan avda, düzgün kesilmiş yem iğneye geçirilir. Oltanın boyu 20-35 kulaç, misinanın boyu 3 kulaç kadar olur. Oltayı dibe kadar daldırıp, sonra 1-2 kulaç kadar dipten yukarı kaldırarak beklemelidir. Bu daldırıp, çekme tekrarlanarak av yapılır.
