Yazın tazesi, kışın kurusu yenen bir sebzedir. Sıcak ülkelerde, bu ara­da yurdumuzun Akdeniz kıyı illerin­de iyi yetişir; ayrıca yurdun başka bölgelerinde de yetişmektedir. Yal­nız, nemli yerleri sevmez.

Bizde başlıca üç çeşit bamya ye­tişir:

Amasya Bamyası (Çiçek Bamya­sı)

 Küçüktür; daha çok, iplere di­zilerek kurutulur, kuru bamya ola­rak satılır.

Balıkesir Bamyası

Balıkesir dolaylarında yetişir. Etli, şişkin, iri bir bamyadır; az çekirdeklidir.

Sultaniye Bamyası

Marmara ve Ege bölgelerinde yetişir. Uzun, gevrek bir cins bamyadır; tazesi ye­nildiği gibi konservesi de yapılır.

Bamya Nasıl Yetiştirilir?

Bamya soğuğa hiç gelmez. Onun için tohumu ancak, ilkbaharda, sı­caklık 16 dereceyi bulunca ekilir. Yurdumuzun Marmara, Ege, Akde­niz bölgeleri bamya yetiştirmeye çok elverişlidir.

Bamya su geçiren, kumlu toprak­ları sever. Çok gübre istemez. Bah­çede yetiştiriliyorsa sulanmaya ihti­yaç gösterir. Bamya tohumları ak­şamdan suya konup ertesi sabah ıs­lak olarak dikilmelidir. Tohumlar toprakta 15-20 santim ara ile 2 san­tim derinliğinde açılan çukurlara üç, dört tane atılır, üzerine birer avuç çürüntülü toprak serpilir. 15 gün sonra filiz verir. Filizler 3-4 yaprak olunca çapa vurulur, biraz seyrelti­lir, su verilir. 15-20 santim olunca ikinci çapa vurulur. Üçüncü bir çapa vurulursa bamyalar daha iyi gelişir. Havanın kuraklığına göre, haftada bir iki defa su vermelidir.

En kuvvetli büyümüş bamyalar tohumluk olarak bırakılır, kuruyup çatlamaya başlamadan toplanır, için­den tohumları alınır.

Bamyanın esaslı bir hastalığı yok­tur. Yalnız, killi topraklardaki bam­yalarda, çok yağışlı havalarda, kök* çürüklüğü görülür. Bamya yaprakla­rında mildiyu, pas hastalıklarına da rastlanabilir. Buna karşı bordo bula­macı serpilmelidir.

Sağlık Bakımından Bamya

Bamyanın sindirimi kolaydır; onun için, hastalara her zaman verilebilir.

Ayrıca, bağırsaklara dolgunluk verdiği için, pekliği önler. Peklik çekenlerin tercih edecekleri bir yiyecektir. Bam­yada, birçok sebzelerde olduğu gibi, potasyum, demir, kalsiyum, fosfor vardır; besleyici madde olan protit (albümin) ancak %1,5, yağ ise %0,50 kadardır. Bu bakımdan, iyi bir per­hiz yemeğidir. 100 gr. bamya 34 kalo­ri verir.

Bamya Yemekleri

Bamyanın en çok sağyağlısı (etli­si) yapılır. Ayrıca, kuru bamya çorba gibi de pişirilebilir.

ETLİ BAMYA

Etli Bamya Malzemesi: 750 gr. bamya; 4 yemek kaşığı yağ; 2 soğan; 2 büyük domates; 250 gr. kuşbaşı doğ­ranmış kuzu eti; 3 tane yeşil biber; 2 bardak su; biraz tuz, yarım limon suyu. Ayrıca 2 kahve fincanı sirke, 3 yemek kaşığı tuz.

Etli Bamyanın Pişirilişi

Bamyaların üstlerini külah gibi kesip ayıkladıktan sonra tepsiye koyun; üstlerine 3 yemek ka­şığı tuzu serpin, sirkeyi de dökün. Hepsini bir kere karıştırıp yarım sa­at bırakın.

Tencereye yağı koyun; kızınca, çen­terek doğradığınız soğanları da ko­yun. Soğanlar pembe bir renk alınca­ya kadar kavurun. Eti koyun. Doma­tesin birini pişirin. Suyunu çektikten sonra sirkede yatırdığınız bamyaları, bol suda bir iki defa çalkalayıp, etlere katın. Üstüne küçük küçük doğran­mış biberleri, kabukları soyulup doğ­ranmış ikinci domatesi, tuzu, 3 bar­dak da sıcak su koyun.

Limon suyunu boşaltın, orta halli ateşte pişirin.

ETLİ KURU BAMYA

Etli Kuru Bamya Malzemesi: 150 gr. kuru bamya; 2 soğan; 250 gr. kuşbaşı doğranmış et; 1 havuç; 3 yemek kaşığı yağ; 6 bardak et suyu; 2 limon; biraz tuz.

Yıkadığınız bamyaları üstlerini örtecek kadar su ile birlikte tence­reye koyun. 1 limonun suyunu sıkıp, onu da tencereye döktükten sonra orta ateşte 10 dakika kaynatarak bamyaları haşlayın. Ateşten indirin. Üstüne biraz soğuk su dökün ve su iyice soğuyuncaya kadar bamyaları içinde şişmeleri için bırakın. Ayrı bir tencerenin içine yağı, çentilircesine doğranmış soğanı koyun. Soğan­ları 1-2 dakika kavurun, eti bunun içine katın, et, suyunu bırakıp yeni­den çekinceye kadar 15-20 dakika arada bir karıştırarak, kavurun. Sonra havuçları et suyunu, tuzu ko­yun. Ateşe bırakın. Etler pişip yumu­şayınca, bamyaların suyunu süzün, bunu etlerin üzerine boşaltın. Üstle­rine, gezdirerek, bir limonun suyunu da döktükten sonra 15-20 dakika da­ha pişirin. Üstünü kıyılmış mayda­nozla süsleyip “sofraya getirebilir­siniz.