Av ilk çağlarda insanların başlıca yiyecek kaynağıy­dı. Bir insan, kendisinin, ailesi­nin yiyeceklerini, çoğunlukla, avladığı hayvanların etiyle sağ­lardı. Sonradan, insanlar hay­vanları evcilleştirip, etinden, sütünden, kürkünden faydalan­ma yolunu bulunca, günlük ha­yatın ihtiyaçlarını karşılamak için ava çıkmak lüzumu kal­madı.

Bugün kürk ticareti, balık ticareti için yapılan büyük çapta avcılıkla­rın dışında, insanlar ava ancak spor için, eğlence için çıkıyorlar. Bu ara­da, avlanan hayvanlar da ailenin bir­kaç öğünlük yiyeceği olarak sofraya konulabiliyor.

Av ya karada, ya suda yapılır. Havada uçan canlıların avlanması da kara avcılığı sayılır.

Öldürücü bir spor olduğu için bir­çok kimse avlanmaktan hoşlanmaz. Avcılığı sevenlerin de, bu sporda asıl hoşlandıkları taraf, hayvan öldür­mekten çok, av hayvanı ile araların­da geçen mücadeledir. Avcının, hay­vandan üstünlüğü aklı ile elindeki silâhtır.

Şüphesiz hiçbir hayvan kurşundan kaçamaz. Buna karşılık hayvanların da üstün olduğu taraf vardır. Bir defa, insandan daha hızlı koşarlar, in­sandan daha iyi koku alır, daha iyi görürler. Ayrıca, av alanlarını çok iyi tanırlar. İnsan, ne de olsa, avla­nacağı yerin yabancısıdır.

Birçok avcılar, avlanma vesilesiy­le, av alanındaki bitki ve hayvanla­rın özelliklerini, tabiatın güzellikle­rini görmek, incelemek fırsatını bul­dukları için de avcılığı sever. Yaban ördeği, keklik gibi kuş avlarında ise hızla davranıp, avı kaçırmadan tam vaktinde ateş etme zevki vardır.

Kazasız Avcılığın Esasları

Avcılık çok defa ölümle sonuçla­nan kazalara yol açan bir spordur. Avcılığa merak eden bir kimsenin her şeyden önce elindeki tüfeğin öl­dürücü bir silâh olduğunu aklından çıkarmaması lâzım gelir. Sık sık ga­zetelerde ve televizyonlarda av silahlarının sebep olduğu ölüm vakalarını okuruz. Sonra­dan yerine getirilmesi mümkün olmayan kayıplara uğramamak için aşağıdaki şartları gözetmek kâfidir.

• Bütün tüfekleri dolu farzedin.
• Otomobile, eve, çadıra girerken, mutlaka tüfeğin mekanizmasını çı­karın, hiç değilse açın; tüfek kırmay­sa, mutlaka kırın.
• Namlunun tıkalı olmamasına dikkat edin.
• Tüfeği öyle taşıyın ki, namlu dai­ma kontrolünüz altında olsun.
• Tetiği çekmeden önce hedefte insan bulunmadığından emin olun.
• Tüfeği, av hayvanından başka hiçbir şeye çevirmeyin.
• Tüfeği asla boşaltmadan bırak­mayın.
• Tüfekle asla ağaca vs. tırman­mayın.
• Sert ve düz yüzeylere, su yü­züne ateş etmeyin.

Aslına bakılırsa, av hayvanı çe­şidi kadar av çeşidi vardır. Ayrıca, avlanma usulleri de bölgeden bölge­ye değişir.

Av hayvanları kabaca kuşlar ve memeliler olmak üzere ikiye ayrılır. Kuşlara tüylü av hayvanları, meme­lilere de kıllı av hayvanları denir. Bundan başka ‘’küçük av hayvanları, büyük av hayvanları’’ diye bir tasnif daha vardır.

AV HAYVANLARI

Yurdumuz kıllı hayvanlar bakı­mından da çok zengindir. Bunlara bütün memeli av hayvanları girer. Zararları bakımından öldürülenleri olduğu gibi, eti, kürkü için avalanan- ları da bu bölümde inceliyeceğiz.

GEYİK

Anadolu’nun çeşitli yer­lerinde, daha çok Batı Anadolu’da yaşar. Ankara’nın kuzey doğusunda­ki kesimlerde görülür. Geyik avı 1937 yılında çıkan av kanuniyle ta­mamen yasak edilmiştir.

KARACA

 Küçük yapılı bir ge­yik çeşidi olan karacanm avlanması­na yalnız ekimden aralık ayına kadar izin verilmiştir. Trakya ve Anadolu’ da bulunur.

DAĞ KOYUNU

Yurdumuzun sarp, dağlık bölgelerinde raslanan dağ koyunu (Asya muflonu) ile dağ keçisi (şamua) avı da yasaktır. Za­ten bu hayvanlar son derece sarp bölgelerde yaşarlar. Gözleri keskin hareketleri çevik olduğundan avlan­maları çok güçtür.

Bir dağ keçisi çeşidi olan ibeks’in avı da 1946’dan itibaren beş yıl ya­sak edilmiştir. Bugün de genç hay­vanların avlanması yasaktır. Dağ ke­çilerine Doğu Anadolu’da raslanır- sa da, asıl bol olarak bulundukları bölgeler Akdeniz kıyılarındaki or­manlık yerlerdir.

PARS

Bu yırtıcı hayvana yur­dumuzun birçok yerlerinde raslamr. Daha çok ege ve Akdeniz bölgelerin­de olduğu gibi, Kastamonu, Kütahya, Urfa, Bursa, Siirt, Antakya, Erzu­rum, Erzincan,da da çeşitli yerlerde yaşar. Bizdeki pars çeşitleri Afrika’ daki parslardan cüssece daha ufak­tır. Bazı kaynaklarda yanlışlıkla bu yırtıcı hayvandan kaplan diye bah­sedilirse de, Türkiye’de kaplan yok­tur. TAV ŞAN. — Trakya ve Anadolu’da bol bulunan bu hayvanın etinden ve kılından faydalanılır. Tavşanın av­lanma mevsimi sonbaharla kış baş­larıdır. 15 ocaktan, ağustos sonuna kadar tavşan avı yasaktır.

AYI

Türkiye’deki en önemli ya­bani av hayvanlarından biridir. Yük­sek dağlarda, ormanlık gölgelerde

yaşar. Bütün Türkiye’de bulunursa da en çok Tunceli, Gümüşane, Bitlis, Van, Kars, Hakâri çevresindeki dağ­larda görülür. Ayıların bazan insan­ları kaçırdıkları bir gerçektir. Bu bakımdan, yurt içi seyahatlerine çı­kanlar, ya da ayıların bulunduğu çevrelerde yaşıyanların, tek başına dolaşmaları doğru değildir. Ayı Tür­kiye’de sık avlanan bir hayvandır.

KURT

Türkiye’nin her yerinde yaşar. Şiddetli kışlarda İstanbul ya­kınlarına kadar bile sokuldukları olur. Anadolu’daki köylere de şiddet­li kışlarda kurt iner. Son derece yır­tıcı bir hayvan olan kurt avı, dünya­nın en zor avlarından biridir. Çünkü kurdun son derece keskin bir görü­şü ve duyuşu vardır. Buna bir de hayvanın yırtıcılığı, çevikliği ekle­nirse işin güçlüğü kendiliğinden an­laşılır. Kurt avı ancak toplu gruplar halinde yapılır. Kurtları yok etmek için sürek avları tertiplenir.

YABAN DOMUZU

 Bitkilere, ekili araziye büyük zarar veren ya­ban domuzu tehlikeli bir hayvandır. İri ve hantal görünüşüne rağmen çok hızlı koşar. Yalnız koşarken kes­kin dönüşler yapamaz, burnunun doğrusuna gider. Yaban domuzları­nı avlamak için zaman zaman sürek avları tertiplenir.

TİLKİ

Yurdumuzun çeşitli böl­gelerinde raslanan bir av hayvanı­dır. Kürkü için avlanır. Yurdumuz­daki tilkilerin kürkü sarımtırak kah­verengidir. Tilki kurnaz olduğu ve daha çok geceleri dolaştığı için av­lanması güçtür.

Kanun Bakımından Av

İnsanlar, önceleri, pek bol olan ka­ra hayvanlarını, balıkları, kuşları av­lamak hususunda sınır koymamış­lardı. Fakat av hayvanlarından ba­zılarının hızla azalmaya başladığı gö­rülünce, XVI. yüzyıldan beri avcılığı düzenlemek zorunda kaldılar. Hele av hayvanlarının üreme mevsimle­rinde avlanması yasak edildi.

Avlanmanın sosyal ve ekonomik hayatta önemi arttıkça, her memle­ket,

kanunlarına avlanma ile ilgili hükümler koymuştur. Bizde, cumhu­riyet devrinde kabul edilen Medeni Kanun’dan önce yürürlükte olan «Me- celle»ye göre av «insanlardan ürken, korkan yabani hayvan»dır. Gene Mecelle’nin bir başka maddesinde «av, tutanındır» denilmekle, mülkiyet me­selesi çözülmüştü. İki avcının kur­şunları aynı ava raslarsa, avın, yarı yarıya bölüşüleceği hükme bağlan­mıştır.

1937 tarih­li Kara Avcılığı Kanunu’na göre:

• Vaşak, kurt, çakal, yaban domu­zu, pars, sırtlan, kaplan, karga, kap­lumbağa, yılan her mevsimde avlanabilir.
• Yaban kedisi, zerduva, kokarca, sincap, sansar, susamuru, ceylân, ge­lincik, porsuk, kunduz, tavşan, tilki, karaca, dağ keçisi, ayı avı nisan, ma­yıs, haziran, temmuzda yasaktır.
• Geyik, dağ koyunu, dağ keçisi, karaca yavruları, yarasa, kirpi, tu­raç (bir cins sülün) evcil kumrular, kerkenez, çalıkuşu, guguk, ağaçka­kan, çobanaldatan, dişi sülün, yaban tavuğu, bülbül, çekirgekuşu, kırlan­gıç, leylek, puhu, baykuş, sığırcık avı tamamen yasaktır.

Soyu azalmaya başlayan canlıların avlanması da resmî makamlarca ya­saklanabilir.

Sularda yaşayan hayvanların avlanılmasında da kanunlarla kayıtlar konulmuştur: Balıkların yumurtla­ma mevsimlerinde, hastalık zaman­larında avlanmaları yasaktır. Sular­da, dinamit gibi patlayıcı maddeler­le, zıpkınla balık avlanamaz. Yasağa uymayanlar, bir aydan üç aya kadar hapsolunurlar. Tekrar yakalanırlar­sa, sandalları, av aletleri de müsade­re olunur, cezaları artırılır.

Gerek karada, gerek denizde avlan­mak için, bulunduğunuz yerin mülki­ye âmirinden avcılık izin tezkeresi almanız gerekir. Tezkere, silâh taşı­ma ehliyeti olanlara verilir. Av işle­rine orman idareleri bakarlar. Yasak yerlerde, yasak mevsimlerde, ya da tezkeresiz avlananlar, para cezasına çarptırılır.

Ayrıca, belgeniz olsa bile, şehir, kasaba, köy içlerinde, özel mülkiyete dahil avlanma yerlerinde, resmî ma­kamlarca yasaklanan yerlerde, or­man idarelerinden izin alınmadan ormanlarda avcılık yapmak yasaktır.