Vücudun normal bir sıcaklığı var­dır. Sağlam bir kimsenin koltuk al­tından ölçülerek alınan ısı derecesi 36-37 santigrattır. Beyinde vücut ısı­sını düzenleyen merkez, türlü meka­nizmalarla, bu ısıyı sabit tutmaya çalışır. Yazın sıcağına, kışın soğuğu­na rağmen, bu ısı daima muhafaza edilir. İnsanlar kışın sıkı giyinerek, binalarını ısıtarak vücut ısısının kay­bolmamasına, yazın da hafif giyine­rek, serinleme tedbirleri alarak vü­cutta ısı birikmemesine yardımcı olurlar.

Bu normal ısı mikroplu hastalık­lar sırasında, zehirlenmelerde, vü­cuttaki daha başka bozukluklarda yükselir.

Ateş yükselirken ürperme, bazen de şiddetli titremeler olur. Ateş yük­selmesiyle birlikte ayrıca kırıklık, halsizlik, bulantı, kusma, baş, bel ağrıları gibi belirtiler de görülür.

Ateşi ölçmek için derece (termo­metre) kullanılır. Tıbbi termometre 35’ten 42’ye kadar olan santigrat de­recelerini gösterir. Hastanın ateşini ölçmek için termometre, genel ola­rak koltuk altına konur, ağza, kası­ğa, anusa (makata) da konulabilir. Termometreyi koymadan önce iyice silkmeli, dereceyi 35’e kadar düşürmelidir. Koltuk altı terliyse silinmelidir. Koltuk altına iyice yerleştiril­miş bir termometrenin 5 dakika dur­ması ateşin doğru olarak ölçülmesi için yeter.

Ağızdan ve anustan alınan ateşin koltuk altındakinden 34 dizyem (de­recenin onda biri) yüksek olacağı unutulmamalıdır.

Ateş Bize Neyi Gösterir?

Hastanın, genel olarak, biri sabah­leyin, biri akşamüstü olmak üzere, günde iki kere ateşi alınır.

ATEŞ, DERECESİNE GÖRE ŞÖYLE ADLANDIRILIR

Çocuklarda ateş büyüklerden daha yüksek olur. Hastaların ateşi günün saatine göre de değişir. Sabahleyin en düşük, gece en yüksek noktasına varır.

Uzun süren devamlı ateşler şu has­talıklarda görülür: Tifo, paratifo, akciğer veremi, zatülcenp, peritonit, perikardit, romatizma, endokardit, kanser, kan hastalıkları.

Bazı gençlerde, çoğunlukla kadın­larda, sebebi belli olmayan, uzun za­man süren ateşler olur. Yalnız bu ateş çok yüksek değildir. Genel du­rumda bir bozgunluk yapmayan bu gibi ateşlerin sebebi henüz aydınlanmamıştır.

Çeşitli hastalıklarda ateşin gilişi (inip çıkması) değişiklikler gösterir.

Uzun süren dalgalı ateşler (yavaş yavaş çıkıp, yavaş yavaş inen ateş­ler) şu hallerde görülür: Malta hum­ması, sıtma, hummai racia, basedov, hoçkin (hodgkin) hastalıkları.

Sabah ve akşam arasında büyük fark olan ve uzun süren bacaklı ateş­ler (birden bire çıkıp, birdenbire inen ateşler) ise şu hastalıkları gös­terir: Septisemi, apse, safra kesesi iltihabı, karaciğer apsesi, böbrek il­tihabı, beyin apsesi.

Ateşi Düşürmek İçin Neler Yapılır?

Ateş, hastayı çok rahatsız eden bir şeydir. Ateşli hastalıklarda yapıla­cak ilk iş ateşi düşürerek hastayı rahat ettirmektir. Ateşli bir hastalık­ta şu tedbirler alınmalıdır:

• Ateş kalbin, akciğerin yükünü artırır. Bu yükü hafifletmek için en iyi çare yatakta istirahattir.
• Ateşli hasta terle bol su kaybe­der. Vücudun su dengesini korumak için sindirimi kolay, bol sulu yiyecek­ler verilmelidir: Süt, limonata, meyva suları, çorba, hoşaf, komposto gibi.
• Ateşten dolayı kuruyan dudak­larda, mukozalarda çatlaklar olabi­leceğinden, iltihaplanmaları önlemek için ağız ve boğaz temizliğine dikkat edilmeli, antiseptik sularla ağız çalkalanmalıdır.
• Başa, vücudun daha başka yer­lerine soğuk tatbiki ateşli bir hasta­yı oldukça rahatlatır. Bu arada, ko­lonya, alkol, ya da sirke ile ıslatılmış soğuk bezleri hastanın alnına, başı­na, kollarına, ayaklarına koymak, bunları sık sık değiştirmek, bu su­larla vücudu ovmak faydalı sonuç­lar verir. Çok yüksek ateşlerde, he­kim uygun görürse hasta ıslak çar­şafa sarılabil Hastanın gittikçe so­ğutulan ılık bir banyoya sokulması da ateşi giderir.
• Ateş düşürmek için aspirin, piramidon gibi ilâçlar kullanılabilir. Yal­nız, bu gibi ilâçları yüksek dozda vermek doğru değildir, çünkü ateşin birden düşmesi dolaşanı ileri dere­cede bozabilir. Çok defa günde 3 tab­let aspirin, ya da 2-3 tablet piramidon hastayı ateşin etkisinden kurtarır.

Hatanın Ateş Tedavisi Nasıl Olur?

Sinir sistemi frengisinde, mafsal romatizmasında, bazı müzmin has­talıklarda tedavi için vücudun ısısı yükseltilir. Buna ateş tedavisi denir. Bu tedavide amaç, vücudun muka­vemetini kamçılayarak adı geçen hastalıklarda iyileşme elde etmektir.

Ateşi yükseltmek için tifo aşısı, sıcak hava odaları, sıcak banyolar kullanılır. En çok kullanılan, öldürülmüş tifo basillerinin damar içi­ne şırınga edilmesi yoludur. İğneden iki saat sonra ateş 40 dereceye kadar çıkar. 10-15 iğneyle bir tedavi tamam­lanır.