Akvaryum, bir evin içinde hem süs, hem de eğlence olabilir. Yalnız, bu işin dayandığı birtakım bilgiler vardır.
Her balık çeşidi için özel yaşama şartlarının akvaryum içinde sağlanması gerekir. Suyun tuzlu olup olmaması, sıcaklığı, havalandırılması, akvaryuma atılacak yemlerin çeşidi, ölçüsü her balık türü için değişiktir. Bütün bunların gerektiği gibi yerine getirilmesi sonunda balıklar akvaryumda rahatça yaşarlar, çoğalırlar.
Bu şartlar sağlandıktan sonra da balıkların türüne göre değişik, özel şartlar olup olmadığı araştırılmalı, onlar da yerine getirilmelidir. Meselâ bazı sıcak ülke balıkları yavruladıktan sonra onları yerler. Bu çeşit balık beslerken dikkatli olmak, balık yavruladıktan hemen sonra ya ana balığı, ya da yavruları başka bir kaba almak ister.
Bu örnekten de görüleceği gibi genel şartlardan başka balık türüne göre değişen «özel şartlar vardır. Balık beslemek, bu bakımdan, oldukça güç bir iştir.
Akvaryumlar camdan yapılır. Bunun iki sebebi vardır: Birincisi, balıkların dışarıdan görülmesini sağlamak içindir. İkincisi, bazı balıkların yaşaması için güneş ışığı şarttır.
Akvaryumlar, genel olarak, iki biçimde yapılır: Ya kavanoz gibi, ya da kutu, sandık gibi. Bu son biçim, yani köşeli akvaryumlar, yuvarlaklardan daha iyidir. Çünkü, bir kere köşeli akvaryumların havaya açık yüzeyi daha büyüktür, böylece balıkların suyu daha bol oksijen alabilir. İkincisi, küre biçimi akvaryumda, ışığın camdan geçerken kırılması yüzünden, balıkların görünüşü değişir. Köşeli akvaryumlar ise balıkların biçimini hiç bozmadan, olduğu gibi gösterirler.
Akvaryumlara konacak suyun yüksekliğine de dikkat etmelidir. Akvaryuma gerekenden çok su konursa içindeki balıkların sıçrayarak dışarı fırlamaları tehlikesi vardır. Bunu önlemek için en iyisi, akvaryumun üstüne cam bir levha yerleştirmektir. Balıklar yukarı sıçrasalar bile bu cama çarpıp gene suyun içine düşerler.
Akvaryumun Döşenmesi Nasıl Olmalı
Akvaryumun içine, bakılacak balığın türüne, uygun bir görünüş vermek daha güzel bir sonuç elde edilmesini sağlar. Hangi çeşit balık beslenecekse akvaryumun içine o balığın yaşadığı suların görünüşünü vermeye çalışılır. Buna göre, akvaryumun dibine ya kum, ya da çakıl taşı döşenir. Bundan başka, deniz, ırmak kıyılarından toplanmış deniz hayvanlarının kabukları, değişik biçimli taşlar, küçük kaya parçaları akvaryumun süslenmesinde çoğunlukla kullanılır.
Ayrıca, balığın rengine göre seçilecek deniz bitkileri de akvaryuma ayrı bir güzellik katar. Bu bitkilerin gene balığın yaşama şartlarında yetişen bitkiler olması gerekir. Böylece, hem tabiî bir görünüş elde edilir, hem de bitkinin uzun zaman bozulmadan saklanması sağlanmış olur.
Üstelik, bu bitküer akvaryumun oksijenini çoğalttıkları için çok da yar rarlı olurlar: Bitkiler yaşamak için akvaryumun karbon dioksidini emer, buna karşılık dışarıya oksijen salarlar. Bunun sonunda da akvaryumun havası oksijen bakımmdan zenginleşmiş, karbon dioksitten temizlenmiş olur.
Bu bitkilerin akvaryumda yaşayabilmeleri için bazen küçük bir kum, toprak parçasiyle yerleştirmek gerekir. Toprak, bitkinin beslenmesini, dolayısiyle yaşamasını sağlar.
Akvaryum suyunu hiç değiştirmeden de kullanmak mümkündür. Bunun için akvaryumdaki bitki miktariyle balık sayısının dengede olması gerekir. Bitkiler oksijen ve karbon dioksit alışverişini tam olarak sağlarsa o zaman suyu değiştirmeye asla lüzum kalmaz. Balıklar gerekli oksijeni elde etmiş olurlar
Akvaryumu Nereye Koymalı
Akvaryumun konacağı yeri seçmek de önemlidir. Her şeyden önce, güneş alan bir yere konmalıdır. Güneş ışığı hem balıkların, hem de akvaryumdaki bitküerin yaşaması için gereklidir. Yalmz, aşırı ışık da akvaryum için zararlıdır. Akvaryuma büyük bir ışık demeti uzun zaman düşecek olursa sudaki bakteriler yüzünden suyun rengi değişir, yeşilimsi bir renk alır. Bu yeşü renk artarsa su balıklar için zararlı, hattâ bazan öldürücü olabilir. Bu yüzden, akvaryuma düşen ışık demetini iyi düzenlemek gerekir. Bir yandan da suyu değiştirilmelidir.
Akvaryumun Suyu Nasıl Olmalı
Akvaryum suyunda bol oksijen bulunmalıdır. Aynı zamanda asitler, alkali, kireç, kükürt bileşikleri az olmalıdır. Yağmur suyu en çok bu özelliğe uygun sudur. Yağmur suyunda bol hava vardır. Buna karşılık tuz yoktur. Tatlı su balığı bes- lenmiyecekse yağmur suyu olduğu gibi akvaryumda kullanılamaz, içine bir miktar tuz katılır.
Akvaryum suyunun kimyasal yapısının ara-sıra kontrol edilmesi yerinde olur. Bu kontrol beslenen balığın çeşidine göre değişir. Akvaryum suyunun bozulduğu anlaşılırsa yeniden su koymak, eski suyu tazelemek gerekir. Akvaryuma yeni su katılırken dikkat edilecek bir nokta vardır: Katılacak suyun sıcaklığı akvaryumdaki suyun sıcaklığına eşit olmalıdır.
Akvaryumun Havası, Sıcaklığı Nasıl Olmalı
Akvaryumun suyunu boşaltmak için sifon denilen lâstik bir boru kullanmak en kolay yoldur. Lâstik boru akvaryumun dibine kadar daldırıldıktan sonra öbür ucundaki hava ağızla emüirse su akmaya başlar. Bu yolla akvaryumun suyunun bir miktarı boşaltılabüir. Bütün suyun değiştirilmesi gerekiyorsa balıkları bir kepçeyle yakalayıp su dolu başka bir kaba almak daha güvenli olur.
Akvaryum suyuna gerekli havayı sağlamak için bir pompayla içine hava verilir. Elektrikle çalışan bu pompa sürekli olarak hava basar. Böylece suya durmadan oksijen gönderilmiş olur.
Suyun sıcaklık derecesi balıkların hayatı bakımından çok önemlidir. Tabiatta balıklar serbesçe hareket edebildikleri için, yaşadıkları bölgenin sıcaklığı da kimyasal yapısı değişir değişmez başka yerlere göç ederler. Onun için, bizim de suyu onların yaşama şartlarına uydurmamız gerekir.
Her balığın yaşaması için elverişli sıcaklık başkadır. Akvaryuma daldırdığımız bir termometreyle suyun sıcaklığını ölçeriz. Sıcaklık gereken derecenin altına düşünce suyu ısıtırız. Yalnız, bunu sürekli olarak yapmak, su gereken sıcaklığa erişince ısıtmayı durdurmak oldukça güçtür. Onun için, bu işi otomatik olarak yerine getiren araçlar vardır.
Termostat denilen bu araçtan her akvaryumda bulunmalıdır.
Termostatın yapısında bir termometre vardır. Termostat suyun sıcaklığını bu termometresiyle ölçer. Sıcaklık gereken dereceden aşağı düşünce kendiliğinden bir elektrik kontağını kapatır. Evlerdeki elektrik prizinden alman akımla çalışan bir direnç bu kontağın kapanmasiyle devreye girer. Üzerinden elektrik akımı geçen bir elektrik teli çevresine ısı verir. Akvaryum içine yerleştirilmiş olan termostatın telinden akım geçince ortaya çıkan ısı suya geçer. Böylece, su ısınır. Termostatın termometresi bir yandan da suyun sıcaklığını ölçmektedir. Sıcaklık istenilenden yüksek bir dereceye çıkınca gene kendiliğinden telin elektrik devresini açar, telden artık elektrik akımı geçmez. Bunun üzerine ısı düşmeye başlar. Böylece balıkların istediği sıcaklık sağlanmış olur.
Akvaryumda Balıklar Nasıl Beslenir
Her balığın yiyeceği başkadır. Onun için, akvaryumda beslenen balığın ne yediğini öğrenip onları gereken ölçüde vermek ister.
Çok küçük olmıyan balıkların yiyeceğini evden sağlıyabilirsiniz. Ekmek kırıntıları, küçük yaprak parçaları, böcek, ufalanmış balık eti yiyen süs balıkları da vardır. Sıcak ülkelerin küçük, güzel görünüşlü balıklarının yemi özel olarak hazırlanmıştır. Bu yemler süs balığı satan dükkânlardan alınabilir. Balığın türüne göre hazırlanmış olan bu yemlerin içinde çeşitli yiyecekler bulunur. Bazı balıklara verilmesi gereken yem mevsime göre değişir. Yavrulama balıkların yaşamasında önemli bir olaydır. O sıralarda balıklar ayrı bir bakım ister.
Buraya kadar anlatılanlardan da görüldüğü gibi, balık beslemek oldukça güç bir iştir. Balığın türüne göre gerekenleri yerine getirmek şarttır, çünkü süs balıkları pek naziktir, bunlardan bir tanesi bile eksik bırakılırsa ölüverirler.