İnsanın öteki canlılardan üstünlü­ğü beyin kabuğunun mükemmelliği­ne bağlıdır. İnsanda beyin kabuğu daha çok girintili çıkıntılıdır, sinir hücreleri bakımından daha zen­gindir.

Beyin kabuğu hareket, irade, ze­kâ, duygu, karakter, ahlâk gibi yük­sek görevlerin yeridir. Kabuğun han­gi kısmı bozulursa oranın gördüğü işlerde aksaklıklar ortaya çıkar. Me­selâ, görememek, işitememek, duyamamak, bacağı, kolu oynatamamak gibi sakatlıklar olur.

Delilik Nedir?

Akıl hastalıkları beynin ön parça­sının (alın kısmının), daha doğrusu bu kısımdaki beyin kabuğunun, çe­şitli iç ve dış sebeplerle, normal gö­revlerini yapamamasından ileri ge­lir. Bu görevlerin tabiîlikten ayrıl­ması üzerine ortaya çıkan bozuk­luklar için akil, ruh, sinir hastalığı terimleri hemen hemen aynı anlam­da kullanılmaktadır.

Her akıl hastasına deli diyeme­yiz. Deli, daha çok, hastalığı kendisi­ne de, başkasına da ileri derecede zarar verebilecek olana denir.

Akıl hastalıklarının oluşunda ka­lıtımın (verasetin), yaşın, cinsin, ır­kın, yaradılışın, bünyenin etkileri vardır.

Akıl Hastalıklarının Sebepleri

Vücuda dışarıdan giren, ya da or­ganizmada meydana gelen zehirler birçok ruh hastalıklarının sebebi olabilir. Alkol, afyon, esrar, morfin, eroin, kokain, eter, arsenik, civa, kurşun gibi keyif vermek için, teda­vi için, ya da meslek ve sanat icabı alman maddeler, verem, grip, sıt­ma, frengi, tifo mikroplarının zehir­leri bunların başlıcalarıdır. Vücut­taki birçok iltihaplar, hipofiz, tiroit hormonlarının bozukluklarından ile­ri gelen zehirler de bu aradadır.

Çeşitli hastalıklar istidadı olanlar­da akıl hastalıklarının uyanmasına yol açabilir. Kalp hastalığı, beyin ur­ları, şeker hastalığı, pellagra (bir ne­vi deri hastalığı), gut (damla) gibi hastalıklar akıl hastalıklarını hızlan­dırabilir.

Maddi, ruhi sarsıntılar, ileri dere­cede beden ve ruh yorgunlukları da akıl hastalıklarına yol açabilir. Özet olarak denebilir ki akıl hasta­lıklarının artması için aşağıdaki se­beplerle beyin örgüsünün bozulma­sı gereklidir: Bünye, istidat, zehirler, intan hastalıkları, ergenlik başlan­gıcı, âdet kesimi, gebelik, loğusalık, yorgunluk ve üzüntüyle ruhun zayıf­laması.

Akıl Hastalıklarının Belirtileri

Normal insanın hareketlerinde, konuşmasında, görmesinde, koku alışında, tat duyusunda, söylenenle­ri anlayışında, düşünüşünde, üzün­tüsünde, sevincinde herkesçe kabul edilmiş bir ölçü vardır. Bu davranış­ların, duyguların çoğalması, azalma­sı, aykırılıkları akıl hastalıklarının başlıca belirtileridir.

Meselâ, normal bir insanda yalnız bir gülümseme uyandırması beklenen bir olay karşı­sında saatlerce gülmek, ya da ağla­mak anormal bir haldir. Bir çiçek kokusunu leş kokusu gibi duymak, hiç yoktan sesler işitmek, olmayan şeyleri görmek, gördüklerinden yan­lış hükümler çıkartmak, basit bir üzüntüyü felâket haline getirerek günlerce ağlamak, uyuyamamak, lü­zumsuz yere öfkelenerek aşırı hare­ketlerde bulunmak gibi belirtiler çok ve sürekli olursa hastalık sayıl­ması gerekir.

Çeşitli akıl hastalıklarında birço­ğunun birlikte bulunduğu, ya da ba­zılarının daha kuvvetli olarak orta­ya çıktığı belirtileri şöyle sıralayabiliriz:

Hezeyan: Gerçeğe uygun olmayan düşüncelere, inanışlara sapla­nır, saçma-sapan konuşur. Hezeyan­ların pek çok çeşidi vardır: Büyük­lük hezeyanı, zulüm çekme hezeya­nı, melânkoli hezeyanları, inkâr he­zeyanı gibi. Meselâ, fakir bir kimse zengin olduğunu iddia eder, daima parasından, mallarından söz açar. Bazıları da büyüklük taslar; kral, bilgin, peygamber olduğunu söyler. Takip edildiğini sananlar, öldürülme korkusu içinde olanlar, kendisini, ailesini daima tehlikede görenler vardır. Melânkolik hezeyanlarda hasta kendisini suçlu, küçük, âciz, beceriksiz görür, birçok felâketlere yol açtığına inanır. Kendisini ölmüş sayanlar, şeytan olduğunu ileri sü­renler, karnında yılan bulunduğunu söyleyenler görülür.

İdrak bozuklukları: Hayaller şeklinde kendisini belli eder. İşitme, görme, koku alma, tat alma, dokun­ma, cinsel hayaller, organlardan ge­len yanlış duyumlar; meselâ, kulak çınlaması, küfür, hakaret duymak, güzel sözler işitmek, bunların başlıcalarıdır. Göz önünde uçuşan renkli şekiller, kıvılcımlar, cüceler, aca­yip şekiller görmek, olmayan kokula­rı, tatları duymak, güzel bir koku­yu, lezzetli bir yemeği tiksindirici bulmak da bu aradadır. Sıcaklık, so­ğukluk gibi dokunma duyumların­da yanılmak, cinsel organlarıyla oy­nandığını, kendilerine tecavüz edil­diğini, gebe kaldığını iddia etmek de bu hastalığın belirtileridir.

Etkilenme bozuklukları: Dış olayların üzerimizde uyandırdığı et­ki bu cins akıl hastalıklarında ya aza­lır, ya artar. Kimisinde küçük bir olay büyük bir tepkiye yol açar, ki­misinde ise duygu büsbütün kaybo­lur, hasta olaylara karşı büsbütün ilgisiz kalır. Sevinç, acı duymamak, akrabalara ve dostlara karşı ilgisiz­lik, sevdiklerinin ölümünü üzülme­den karşılamak, ya da ‘’aşırı duygu­lu olmak, ufak, bir sözden alınmak, hırçınlaşmak, darılmak, kavga et­mek, sevinçte, öfkede, acımada aşırı davranmak’’ bunların başlıcalarıdır.

Yukarıda saydıklarımızdan başka, akıl hastalıklarında çeşitli şekilde kendini belli eden dikkat, hafıza, ze­kâ, konuşma bozuklukları, cinsel sa­pıklıklar, tikler, kendini öldürme, adam öldürme, hırsızlık, yangın çı­karmak, çocuklara işkence etmek, başkalarını zehirlemek, imzasız mektuplar yazmak, israfa dalmak, borçlanmak, evini, görevini yok yere bırakıp gitmek gibi belirtiler, davra­nışlar vardır. (sinir hastalıkları çeşitleri)

Akıl bozuklukları, türlü biçimlerde ortaya çıkar, bunlara göre çeşitli ad­lar alır. Başlıcaları şunlardır: Mani, melânkoli, paranoya, erken bunama, frengi, uyku hastalığı, pellagra, sara, histeri, nevrasteni, psikasteni, psikopati.