22 ŞUBAT 1963 AYAKLANMASI VE 21 MAYIS OLAYLARI GELİŞMELERİ

22 Şubat 1962 ve 20-21 Mayıs 1963 Olayları

Partiler ve komutanlar arasındaki anlaşmanın Si­lahlı Kuvvetleri tamamen yatıştırmaması ve bu su­retle ortaya çıkan 9 Şubat olayı nedeniyle müdaha­lecilere karşı önlemler alınması Hava Kuvvetleri’nin müdahalecilere karşı bir takım tertiplere giriş­mesi, 22 Şubat 1962’de Aydemir ve arkadaşlarının yönettiği bir darbe girişimine yol açmıştır. Aydemir’e göre havacılar 9 Şubat’ta alınan müdahale kararını benimseyememişler, iktidarı CHP’ye dev­retmek istemişler, ancak yurt dışından gelecek 14’ler ile birlikte diğer MBK üyelerinin kendileriyle mücadeleye girişeceğinden çekinmişlerdir. Havacı­ların karşı önlemler alma yoluna gitmeleri ve bu önlemler çerçevesinde, 20-21 Şubat gecesi hareke­te geçmeleri, Aydemir ve arkadaşlarının karşı ön­lemler almalarına neden olmuştur. Havacıların bu girişimleri ve bir kısım müdahalecilerin “Genelkur­mayda enterne” edilmeleri sonucunda, KHO’daki subayların ve öğrencilerin Aydemir’in yönetiminde giriştiği hareket başarıya ulaşamamış, Silahlı Kuvvetler’in yüksek düzeydeki komutanları ile hükü­metin güçlü direnci ile karşılaşmıştır. Ancak giri­şimciler affedilmiştir. Söz konusu olaylar ile ilgili olarak, Talat Aydemir ve arkadaşlarının affedilme­sini

ve sadece bunların Silahlı Kuvvetler’den uzak­laştırılması ile yetinilmesini merak eden bir gazete­ciye aynı zamanda kendisi de asker kökenli bir po­litikacı olan İsmet İnönü’nün söylediği “Ordu ile oynamaya gelmez. Eğer elinde silah tutan yüksek tahsil yapmış ordu ile fazla oynarsanız, huzursuz­luklar memleketi baştan sona sarabilir. Onun için biz zincire yeni halkalar eklemeden zincirin o hal­kasını koparıp attık” ifadesi oldukça ilginç ve önemlidir.

Daha sonra önceki girişimlerinde affedilmiş ol­malarından ve 1961 seçimlerinden sonraki hoşnut­suzluk ortamından yararlanan Aydemir, 20-21 Ma­yıs 1963’de bir darbe girişiminde daha bulunmuş­tur. Yakın arkadaşları ile önceki olaylar nedeniyle kızgın ve kırgın olanları ve KHO’nun bir kısım öğ­rencilerini yanına alan Aydemir, hükümete karşı eyleme geçmiştir. Ancak bu girişim de başarıya ula­şamamış, fakat girişimciler bu sefer bir kısmı idam edilmek suretiyle cezalandırılmışlardır. Bu sonun­cu girişimin önlenmesinde, bu dönemde Silahlı Kuvvetler içinde sivil yönetim üzerinde “concensus”un gelişmeye başlamış olmasının büyük etkisi olmuştur. Bu durum aynı zamanda siyasal çevrele­rin Silahlı Kuvvetler’e olan güvenlerinin artmasına da neden olmuştur.