LEKENİN CİNSİ

BİTKİ ASILLI BEYAZ KUMAŞLAR (PAMUK VS.)

HAYVAN ASILLI KUMAŞLAR (YÜN, İPEK)

RENKLİLER VE SENTETİK KU­MAŞLAR İÇİN ÖZEL NOTLAR (RAYON, ASETAT, ALBEN VS.)

Çikolata lekesi nasıl çıkarılır?

Sabun kullanmamalı, sod-‘ yum boratlı ılık suda ıslat­tıktan sonra yıkamalı, ka­lan izler oksijenli suyla çı­karılmalı.

Sabun kullanmamalı, al­kollü ve birkaç damla asit asetikli suyla, ya da boratlı sıcak suyla yıkamalı.

Oksijenli su, sabun ve klo­roform kullanılmaz. Alkol­lü suya birkaç damla asit asetik katılarak yıkanır.

Çay, kahve lekesi nasıl çıkarılır?

Javel suyu ve sabunla yı­kanır.

Amonyak ve gliserinli suya konur, birkaç saat bırakı­lır.

Beyaz asetatlı ku­maşlarda sulandırılmış ja­vel suyu ve oksijenli su ile yıkanacak. Açık renkli ku­maşlarda yumurta sarısı ve gliserin karışımı içinde tutulduktan sonra sıcak su ile yıkanacak ve tersinden ütülenecek.

Yağ lekesi nasıl çıkarılır?

Taze lekeler her iki taraftan emici podralarla kaplanır. Temiz bir kumaş arasına kon­duktan sonra üstünden orta sıcaklıkta ütü geçirilir. Gerekirse podra değiştirilip işlem tekrarlanır, sonra fırçalanır.

Bitki ve hayvan asıllı yağlar, benzin gibi uçucu maddelerle de temizlenir.

Madenî yağları temizlemek için lekenin üstüne gliserin sürdükten sonra bol sabunla yıkamalı. Yıkanamıyan kumaşlara gliserin sürüldükten sonra, bu gliserin kurutma kâ­ğıdına emdirilmeli. Sürülen gliserin tamamen emilinceye kadar kurutma kâğıtlarını de­ğiştirmeli.

Reçel lekesi nasıl çıkarılır?

Sabunlu su

Alkollü su

Ilık tatlı su, sonra sabun­lu su; renkli kumaşlarda suyu biraz asitlemeli, son­ra ılık suda çitilemeli.

Mürekkep lekesi nasıl çıkarılır?

önce soğuk suyla yıkayıp mümkün olduğu kadar fazla boyayı akıttıktan sonra sıcak sabunlu suyla yıkamalı, bundan sonra aşağıdaki usuleri deniyerek lekeyi yok et­meye çalışmalıdır:

a)   Taze kuzukulağı ve oksijenli su;

b)  Litre başına 20 gram hesabiyle hazırlanan permanga­nat dö potas banyosuna koyduktan sonra yıkamalı, ar­kasından asit sitrik eriyiğine (litreye 50 gram) soktuk­tan sonra yeniden yıkamalıdır.

c)  Taze sütle, sütün rengi değişmez hale gelinceye ka­dar yıkayın, sonra limon asidi (limontozu=limontuzu), ya da oksalik asitle oğuşturun, bol suyla yıkayın.

d)  Javel suyu ile yıkadıktan sonra, permenganat, bisül- fit, ya da oksijenli suyla rengi giderilir.

Limon suyu ve sofra tuzu sürülerek güneşe konur, kurumasına meydan verilmez. Sonra kumaş yeniden nemlendirilir, aynı işlem tekrarlanır, daha sonra yı­kanır.

Sentetik kumaşlar çok su­landırılmış javel suyu, ya da oksijenli su ile temizle­nir. Renkli kumaşlarda sı­cak süt ve limonsuyu, ya da limontozu eriyiği tatbik etmelidir.

Şu usuller de kullanılır:

a)   Hafif asit asetik, sonra amonyaklı su; b) Hık sod­yum pirofosfat eriyiği;

Sodyum hidrosülfit eri­yiği. Bunlardan sonra bol su ile yıkamalıdır.

Anilin asıllı mürekkepler (hemen hemen bütün renkler) nasıl çıkartılır?

Beyaz kumaşlar üzerindeki taze lekeler için ya alkol ve amonyaklı su, ya da hafif alkollü, asit asetikli su dene­yin. Asit sülfürik, ya da kloridrik eriyiği, veya sıcak alkol banyosundan sonra ya oksijenli, ya da permanganatlı su­da yıkamayı deniyebilirsiniz. Bundan sonra sirke ile asit- lenmiş bisülfit, ya da kireç klorür (litreye 50 gram) eri­yiğine koyarsınız.

Kimyasal boyaların mey­dana getirdiği lekeleri çı­karmak çok güç, bazı hal­lerde imkânsızdır. Alkollü eriyikler kullanmamalı, hidrosülfit eriyiği banyosu denenmelidir.

Çini mürekkebi lekesi nasıl çıkarılır?

12 saat yağ banyosunda bırakın. Yumuşıyan kısımları bir mektup açacağı ile sıyırın, benzinli-sabunlu suda yıkayın.

Bütün kumaşlara aynı iş­lem yapılabüir.

Pas lekesi nasıl çıkarılır?

Bu lekeler çok zor çıkar, çıkarmak için potasyum siyanür gibi çok şiddetli bir zehiri kullanmak lâzımdır. Onun için en iyisi bir temizleyiciye vermektir.

Çimen lekesi nasıl çıkarılır?

Sıcak sabunlu su, ya alkol­lü, ya da javelli su.

Alkollü su kullanılır, gere­kirse perboratla işlenir.

Sabunlu suyla tamponla- malı, amonyaklanmış oksi­jenli su sürmelidir.

Meyve lekeleri nasıl çıkarılır?

Basınç altında kaynıyan temiz su; leke çıkmazsa oksijenli, ya da javelli su.

Hayvan asıllı kumaşlar (yün, ipek)

Amonyaklı suyla ıslattık­tan sonra, sodyum perbo- ratlı suya koymalı; ya da %10 kloridrik asitli °/ol0-20’ lik sodyum bisülfit eriyiği­ne koyarak 15 dakika bırak­malı, sonra yıkamalıdır.

Renkliler ve sentetik ku­maşlar için özel notlar (rayon, asetat, alben vs.)

Genel olarak, sabunlu suy­la çıkar. Renkliler önce amonyak eriyiğine konma­lı, sabunlu suyla yıkandık­tan sonra sıcak limon suyu, ya da limontozu eriyiğine sokulduktan sonra yıkan­malıdır.

Şeftali lekesi nasıl çıkarılır?

Çıkarılması son derece güç leke bırakır. Basınç altında kaynıyan su iş görmezse litresi­ne 3 gram hesabiyle kireç klorürlü suda yıkanmalı, sonra fotoğrafçıların kullandığı hi- posülfitli suyla çitilenmelidir.

Şarap dahil

kırmızı

meyvelerin lekesi

Her çeşit kumaş 15 dakika su eriyiğine konur, sonra yıkanır. 1/2 litre su, 50 gr. sod­yum bilsülfit, 25 gr. asit kloridrik.

İs lekesi nasıl çıkarılır?

Çok zor çıkar. Sıcak sabunlu suda çitilemeli, terebenti ru­hu ile sildikten sonra klorlu bir eriyikte yıkamalı, niha­yet sulandırılmış asit oksalik eriyiğine koymalı, arkasın­dan çitilemelidir.

Yıkanmıyan kumaşlarda, lekenin her iki tarafına gli­serin sürdükten sonra klor- lü eriyikle silmeli, sonra emici podra serpmeli. Ge­rekiyorsa çok sulu oksalik asitle tamponlamalı.

Reçel, şeker, likör, aperitif lekeleri nasıl çıkarılır?

önce şekeri gidermek için soğuk, ya da ılık suyla yıka malı arkasından sabunlu suyla yıkamalıdır. Leke gene meyvalar için kullanılan çıkmazsa sodyum bisülfit eriyiği, amonyaklı, oksijenli sonra eriyiği, ya da çok hafif bir oksalik asit eriyiği denenebilir

Renkli kumaşlara kırmızı, arkasından sabunlu suyla su usulü tatbik etmeli, sabunlamalıdır.

Nikotin (zifir) lekesi nasıl çıkar?

Sentetik kumaşlardan başkasına alkol, alkollü su sürmeli, pamuklular javel suyuna konmalıdır. İpekliler, yünlüler oksijenli suyla temizlenir.

Yumurta lekesi nasıl çıkarılır?

Soğuk suyla yıkamalı. Leke sabitleşmişse buğday vs. süb­yesi (diyastas) ile yıkanır. Sonra amonyaklı, az sabunlu sudan geçirilir. İpeklilere alkollü suyla tampon yapılır, emici podra serpilir.

Soğuk su, amonyaklı su, gerekirse hafif oksijenli su. Yıkanmıyan kumaşlar eter­le tamponlanır.

Parfüm lekesi nasıl çıkarılır?

Mümkün olduğu kadar sıcak %24’lük sodyum sülfat eriyiği

Kuru boya kalemleri lekesi nasıl çıkarılır?

Sabun, benzin ve klorlu eriyik.

Yağlıboya ve vernik:

taze lekeler

Yağlamalı, sonra sabunlu suyla yıkamalı.

Hafifçe yağ sürmeli, sonra emici podra ekmeli, eterli, ya da asetonlu alkolle tam- ponlamalı.

Sentetik kumaşlarda alkol ve aseton kullanılmaz, yağ emici podra ile temizlenir, sonra eterle tamponlanır.

Yeni lekeler

Yağla ıslattıktan sonra ya terebentin ruhu, ya da klorlu bir eriyikle silinir. Kalan izler eter ve kloroformla çıkarılır, emici podrayla temizlenir.

Kurumuş boyalar

Sabunla yumuşatılır, yuka­rıdaki gibi işlenir.

Önce alkollü suda tutulur, sonra işlenir

Eter, ya da amil asetat kul­lanılır, boya yumuşayınca gliserinle kaplanır, pudra­ya emdirilir.

Dudak ruju lekesi nasıl çıkarılır?

Sıcak fosfat trisodik solüs­yonu (%5’lik)

Biraz tereyağı sürmeli, sonra ya sıcak sabunlu suyla, ya da klorlu eriyikle yıkamalı, kalan izleri oksijenli suyla çıkarmalı.

Kan lekesi nasıl çıkarılır?

Mümkün olduğu kadar tazeyken çıkarmaya çalışmalı, sıcak su.kullanmamalıdır. Amonyaklı suyla ıslattık­tan sonra sabunlu suyla yıkamalı.

Javel suyu kullanmamalı, amonyaklanmış oksijenli su, ya da oksalik asitli su kullanılmalı.

su, sonra sabun­lu su sentetik kumaşlara yeter. Renklilerde kumaşın rengini de soldurmamaya dikkat etmeli.