Kamu ekonomisi üniversitelerin ikdisadi ve dari bilimler fakültelerinde ve çeşitli özel eğitim yerlerinde, günümüzde ders olarak verilmektedir. Bu paylaştığımız yazı, daha çok üniversitelerde iktisadi ve idari bilimler fakültesi öğrencilerinin, alan KPSS’ de ve devlete girmek için çeşitli sınavlarda işlerine yarayacaktır. Şimdi bu dersin konusundan başlayarak sizleri bilgilendirelim.
KAMU EKONOMİSİNİN KONUSU
- Özelleştirme ve serbestleştirme uygulamalarının giderek önem kazandığı son 20 yıllık dönemde, kamu ekonomisinin alanının küçültülmesine yönelik bütün girişimlere karşın, devletin ekonomideki payı İsveç, Danimarka, ve Norveç İskandinavya ülkelerinde % 50 yi geçerken; Fransa, Almanya, İtalya, Hollanda ve Belçika gibi Kıta Avrupa’sı ülkelerinde % 40-50 arasında değişmekte, ABD ve Japonya gibi ülkelerde ise, % 35’lere ulaşmaktadır.
- Gelişmekte olan ülkelerde ise, devletin ekonomideki payı % 30’ler dolaylarında seyretmektedir.
- Türkiye’de de ayni oran uzun yıllar boyunca devam ettirilmiş olup, son yıllarda olağanüstü kamu harcamaları artışı nedeniyle. %35’lere kadar yükselmiştir.
- Böylece devletin, gelişmekte olan ülkelerde ulusal gelirin 1 /4’ni, gelişmiş ülkelerde ise yansına yakın bir kısmını vergi geliri biçiminde genel ekonomiden çekmekte olduğu söylenebilir.
- Devletin topladığı bu vergi gelirlerini kamu harcamaları biçiminde kamu hizmetlerine ve alt yapı harcamalarına dönüştürmesi, toplumun refah düzeyini ve ekonominin üretim kapasitesini önemli ölçüde etkilemektedir.
- Gerçekten, devlet vergi, kamu harcaması ve borçlanmadan oluşan mali araçlarını kullanarak, ekonomide istikrarı, kaynak ayrımında etkinliği ve gelir dağılımında adaleti sağlamaya çalışmaktadır.
- İşte, devletin bu üç amaca yönelik etkinlikleri kamu ekonomisi disiplininin alanını (konusunu) oluşturmaktadır.
KAMU EKONOMİSİNİN KAPSAMI
- Piyasa ekonomisi ve kamu ekonomisi ayırımı,
- Piyasa aksaklıkları ve kamu kesimi için ekonomik gerekçe,
- Kamu malları teorisi,
- Kamu hizmetlerinin temel nitelikleri (adalet, savunma, güvenlik, eğitim, sağlık ve dışsallıklar gibi)
- Kamu ekonomisinde karar alma süreçleri incelenecektir..
KAMU EKONOMİSİ EĞİTİMİNİN AMACI
- Öğrencilerin, bu ders sayesinde;
- devletin ekonomik faaliyetleri ile kamu harcamaları ve vergilerin etkileri,
- devletin ekonomiye müdahalelerinin gerekçeleri,
- gelir dağılımı sorunu ve kamu harcamalarının etkinliği konularında analiz yapabilmeleri ve
- gerekli bilgi birikimine sahip olmaları sağlanmaya çalışılacaktır.
KAMU EKONOMİSİNİN DOĞUŞU
- Kamu ekonomisi, devletin giderek ekonomiye müdahale zorunluluğu nedeniyle, önemli sorunlara çözüm getirmeye yönelik çalışmaların bir sonucu olarak otaya çıkmıştır.
- Piyasa ekonomisi; gelir dağılımının giderek bozulduğu, yoksulluk ve açlığın arttığı ve sosyal güvenlik hizmetlerinin kapsamının giderek genişlediği bir ortamda sosyo-ekonomik sorunların çözümü konusunda son derece yetersiz kalmaktadır.
- Kaldı ki, bu sorunların önemli bir bölümü piyasa ekonomisinin işleyişindeki etkinsizlikler sonucu olarak ortaya çıkar.
- Öte yandan, üretimin teknik koşullarından kaynaklanan bazı nedenlerle, piyasa ekonomisinin özel mal üretimi yönünden de etkinliği sağlayamadığı görülmektedir.
- Azalan maliyet koşullarının, sıfır marjinal maliyetle üretim durumlarının ve dışsallığın yoğun olduğu alanlarda özel firmalar tekelleşerek, toplum refahını düşürerek ve az üretim-yüksek fiyat politikaları uygularlar.
- Böylece, devlet sadece geleneksel fonksiyonu olan kamusal mal ve hizmet üretmek için değil, ayrıca piyasadaki rekabet koşullarını iyileştirmek amacıyla da, son yıllarda artan bir biçimde ekonomiye karışmaktadır.
- Ancak, bu durum çoğu kez ideolojik nedenlerle eleştirilerek devletin ekonomideki payının minimize edilmesi gerektiği görüşü savunulmaktadır.
