Bilindiği gibi, serbest dalıcılık ilk çağlardan başlayıp günümüze kadar gelmiştir. Ancak ilk çağlarda uygulanan dalma tekniği ile, günümüzün dalış tekniği arasında kuşkusuz büyük farklar vardır. Örneğin, su altında basınç ayarlaması, daha çok derinlere inme ve yardımcı araçlar gibi…
İlk çağlardan günümüze kadar uzanan, serbest dalıcılığın yanısıra bugün aletli olarak dalış yapan yüzbinlerce kişi de vardır. Genellikle serbest dalış tekniğini uygulayan bu kimseler, daha ziyade, sualtında zıpkınla balık avlamaktadır.
Bunun yamsıra, aletli ve aletsiz olarak da dalış yapanlar arasında fotoğraf ve filmciler, biyoloji uzmanları, arkeologlar ile sığ yerleri inceleyen meraklıları da vardır.
Günümüzün serbest dalıcıları, yaklaşık 30-40 metre derinliğe rahatlıkta inebilmektedir. Hatta bu konuda iddialı isimler de vardır. Örneğin, sualtı sporunun öncülerinden olan Jacques Cousteau, Frederic Dumas, Jacques Dumas ve Philippe Tailiez 1935 ve 1945 yıllarında 30 ilâ 40 metre derinlerde aletsiz olarak avlanabiliyorlardı.
1966 yılında SicilyalI Enzo Majorca, yalnız maske, palet ve kauçuktan yapılmış elbise ve derinlere inmeyi kolaylaştıran ağırlık kemeri ve kurşunları ile 54 metre derinliğe inen ilk serbest dalıcı oldu. Aynı dalıcı 1967 yılında Küba’da 64 metre derinliğe inmeyi başardı.
1976 yılının şampiyonu ise, 105 metre derinliğe ulaşan Marsilyalı Jacques Mayol’dur. Bu dalıcı 1966 yılında 63 metreye, 1973 yılında 84 metreye, 1975 yılında 90 metreye ve 1976 yılında 105 metreye inebilme başarısını gösterebilmiştir.
Serbest dalıcılar arasında isim yapan iddialı bir İtalyalı bayan sporcudan bahsetmeden geçemeyeceğiz. Bu bayan, Giullianna Treleanni 1967 yılında 45 metre derine, daha sonra 58 metreye ulaşmıştır. Ve uluslararası şampiyonluğunu 1976 yılına kadar sürdürmüştür. Bilindiği gibi, bu ünlü dalıcı bayan, 1976 yılında bir trafik kazasında hayatını kaybetti.
SERBEST DALICILIKTA KULLANILAN ARAÇLAR
Serbest dalıcının malzemeleri kısmen aletli dalıcının aynı olup, ilk başlayanlar için A.B.C. araçlarıdır.
Şöyle ki :
A MASKE
B ŞNORKEL
C PALET
Bu malzemelerle yapılan dalış eğitimine SERBEST veya ŞNORKELLİ DALICI deyimlerini kullanıyoruz. Serbest dalış eğitiminden amaç, serbest dalıcı olarak yetişen bir kimseyi aletli dalıcılığa hazırlamaktır.
Biz burada öncelikle serbest dalıcılık konusunda aydınlatıcı bilgileri vereceğiz. Bu konuyu yeterli bir şekilde anlattıktan sonra, aletli dalıcılık konusuna geçeceğiz.
Bugün ülkemizde yalnız paletlerle yüzenlerin sayıları da bir hayli fazladır. İlerde ülkemizde yalnız maske, şnorkel ve paletlerle yüzme yarışlarının yapılacağına inanıyorum. Nitekim, Batı ülkelerinde bu araçlarla çeşitli stillerde yüzme müsabakaları yapılmaktadır. Örneğin, 100 metre, 400
metre, 1500 metre ve 5000 metre üzerinden çok zevkli yarışmalar olmaktadır. 1977 yılında İstanbul Balıkadamlar Dalış ihtisas Derneği (Expert Divers Club) tarafından Burgaz – Heybeli arasında 1500 metrelik maske, şnorkel ve paletlerle ilk yüzme şampiyonası da gerçekleştirilmiştir.
Serbest dalıcılıkta uygulanan esas şudur: Bir dalıcının tuttuğu nefesi kadar dipte kalabilmesidir. Serbest dalış tekniğinde kullanılan araçlar, modern yüzücülerin kullandığı araçların aynı olup, şnorkelli dalıcılara ilâve olarak, balıkadam elbisesi, ağırlık kemeri ve kurşunları ile dalgıç bıçağı bulunur.
Buna rağmen, serbest veya şnorkelli bir dalıcı için başlıca üç önemli araç; MASKE, ŞNORKEL ve PALETLER’dir.
Bu araklar hemen hemen her yaştaki insana yüzmeyi benimsettiği gibi, yüzme öğrenilmesinde de büyük kolaylık sağlar. Ancak bu metodu benimseyenler, üstün bir sualtı ve su üstü yüzücüsü olacağı gibi, üstün bir balıkadam da olabilmektedir.’
Serbest dalış tekniğinde kullanılan araçlar ve uygulama şekli şöyledir:
MASKE
Sualtını iyi görebilmek amacıyla yapılmıştır. Piyasada çeşitli tipleri vardır. En iyisi ve kullanışlı olanı alın ve üst dudağı kapsayan, ağzı serbest bırakan, geniş görüş alanı olan, basınç ayarlayıcısı: yanı Durun yeri bulunanlardır. Bu tür maskelerde burun tutulup, basınç ayarlanabilir. Maske satın alırken yüze iyice oturup oturmadığına dikkat edin. Ayrıca, dibe indikçe artmaya baslayan basınç karşısında içe çökmeyecek kadar dayanıklı ve yumuşak olmalıdır. Kalitesi düşük yerli ve yabancı maskelerin derin dalışlarda tehlikelere yol açabileceğini de unutmayınız.
MASKENİN UYGULAMA ŞEKLİ
Maske yüze oturtulmadan önce, camı içten temizlenmelidir. Maskenin iç camı temizlenmeden denize girecek olursanız, iç kısmı kendiliğinden buğulanmaktadır. Dolayısıyla deniz dibinin esrarengiz güzelliklerini görmenize, serbest hareket etmenize engel olur.
Maskenin buğulanmamasını önlemek için şu basit işlemi yapmanız gerekiyor: Maskenin camını içten tükürükleyin, işaret, orta ve onun yanındaki parmaklarınızla bu tükürüğü iyice sıvazlayın, daha sonra, deniz suyu ile maskeyi çalkalayıp, yüzünüze takabilirsiniz. Bu uygunsuz gibi görünen işlem, her dalıştan önce yapılmalıdır. Eğer bu işlemi beğenmeyenler olursa, ortadan kesilmiş bir patates veya yosunla da bunu yapabilirler.
Her dalıştan sonra, A. B. C. araçlarınızı bol tatlı su ile yıkayın. Özellikle güneşli ve sıcak yerlerden sakının. Mevsim sonlarında ise, araçlarınızı pudraladıktan sonra muhafaza ediniz.
ŞNORKEL
Ağıza alınan kısa boruya denir. Bası sudan dışarı çıkarmadan nefes alıp vermeye yarar. İki parçadan yapılmış olan bu aracın ağız kısmına giren bölümü kauçuktan imal edilir. Ağıza giren, dudak ile diş arasında kalan bir muhafazası vardır. Bu muhafaza ağza suyun girmemesini sağlar. Ayrıca, bu muhafaza üzerinde iki adet dişlik bulunur. Bunlar da dişler arasında kalmalıdır. Şnorkelin uzunluğu normal olarak 35-40 cm yi geçmemelidir. Kullandığınız havayı başı sudan çıkarmadan kolaylıkla dışarı atabilmelidir.
Bu bakımdan köşeleri yuvarlak çapı boyuna göre orantılı olmalıdır. Aksi halde, nefes alıp vermede ciğerleri yorduğu gibi, baş ağrısı ve sersemlik yapar.
PALETLER
Paletlerin bir değil, birkaç yararı bulunmaktadır. Her şeyden önce, kişinin Süratli hareketini, bunun yanı sıra ellerinin serbest kalmasını sağlar. Paletlerin bir diğer özelliği de, eller kullanılmadan, istenilen hareketi yapma imkanını verebilmesidir. Ancak palet alırken rastgele değil, bazı özellikleri taşıyanları seçmeniz gerekmektedir. Öncelikle ayağınıza uyan paletleri almalısınız. Çünkü ayağı sıkan paletlerle yüzmek, dalış yapmak, dalıcıya acı verip, dikkatini dağıttığı gibi, krampa da neden, olabilir. Bunun yanı sıra paletlerin topuğu yumuşak, taban kısmı da topuğa kadar sert yapıda olmalıdır. Her dalıcı için ayakkabı biçiminde önü açık ve batmayanları rahatlıkla tavsiye edebiliriz. Yüzme ve su altı incelemelerinde paletlerin genellikle sarı, portakal ve mavi renkli olanları tercih edilmelidir. Sualtı avcılığında ise, Balığın dikkatini çekmemek için, siyah olanlar da tercih edilebilir.
Ayrıca paletleri üç bölüme ayırabiliriz.
- Su üstü paletleri
- Orta su paletleri
- Derin su paletleri
Su Üstü Paletleri, diğerlerine oranla yumuşak olup, daha ziyade su
üzerinde süratle yüzmeye yarar. Suda batmayan bu tür paletler, balığı ürkütmemektedir. Genellikle serbest dalıcılar arasında kullanılan en ideal paletler de bunlardır.
Orta Su Paletleri ise, aletli dalıcılarca kullanılan orta sertlikle olup batan türlerdendir.
Derin Su Paletleri de; sert yapıda, batan türden olup, ağır paletlerdir. Genellikle profesyonel dalıcılarca derin sularda dip çalışmalarında kullanılmaktadır.
Kaliteli paletler de ülkemizde yapılmaktadır.
Paletler güneşli havalarda gelişigüzel yerlere bırakılmamalıdır. Her dalıştan sonra bol tatlı su ile yıkanmalıdır.
BALIK ADAM ELBİSELERİ
Komple bir balıkadam elbisesi pahalı olmakla beraber har amatör için bir ihtiyaçtır. Deniz suyunun çok sıcak olduğu zamanlarda dahi bir insanın uzun süre suda kalması, ancak balıkadam elbisesi ile mümkündür. Bilindiği gibi, denizin derinliklerine indikçe suyun derecesi de düşmektedir. Yazın çok sıcak havalarda özellikle aletli dalış yapılırken, kendine güvenen bazı amatörlerin yarım ceket ve başlıksız olarak dalmayı tercih etmeleri sakıncalıdır Çünkü dalacağınız derinlik ne olursa olsun, 10 metreden sonra suyun derecesi düşmektedir. Bunun yanısıra, uzun süreli avlanmalarda yine komple bir takım balıkadam elbisesi giyilmelidir.
Özellikle, Boğaziçi sularında ve sezon başındaki dalışlarda, «kristal tabakası» dediğimiz çok soğuk suya rastlanmaktadır! Bu tabaka dipte blok halinde bazen 3 ile 5 metre, bazen daha fazla kalınlıkta seyreder. Bu Soğuk suyun akışı dalıcılar için büyük bir tehlikedir.
Aletli dalışlarda mutlaka başlık giyilmelidir. Balıkadam elbiseleri genellikle üç bölüme ayrılmaktadır ıslak dalış tabir edilen elbiseler profesyoneller için kuru dalış elbiseler ve hava izoleli dalış elbiseleridir.
Sualtı sporları için en elverişli olanı, ıslak dalış elbiseleridir. Balıkadam elbiseleri kalınlık ve inceliklerine göre de değerlendirilir. 2 milimetreden 8 milimetreye kadar kalınlıkta olanları vardır. Ayrıca, elbiselerin altına yün giysiler de giyilmektedir. Bu giysiler, su altında kalma zamanını bir süre daha uzatabilmektedir.
Yaz sezonunda kısa kollu veya ceket şeklinde giyilen elbiseler, su kayağı ve avlanmayı kolaylaştırdığı için, bazı amatörler tarafından tercih edilmektedir. Balıkadam elbiseleri her dalıştan sonra diğer araçlarda olduğu gibi, bol tatlı su ile yıkanmalıdır. Güneşli ve sıcak yerlerden sakınmalıdır. Mevsim sonunda talk pudrası sürüldükten sonra serin bir yerde muhafaza edilmelidir.
AĞIRLIK KEMERİ VE KURŞUNLARI
Balıkadam elbiseleri giyildiği zaman, deniz altında dengeyi sağlamak ve dibe inişi kolaylaştırmak için takılır. Normal olarak her insanın fizikî yapısına ve elbiselere göre bu ağırlıklar değişmektedir.
Örneğin, dalışlarda, her 18 ile 20 kiloya bir kilo ağırlık hesaplanarak takılmaktadır. Fakat bu hidrostatik hesap kesin bir kural değildir. Her dalıcının kendi dengesini, serbest veya aletli olarak yapacağı dalışlarda taşıyacağı kurşun ağırlığını kendi tecrübesine göre hesaplaması gerekir.
DALGIÇ BIÇAĞI
Su altında herhangi bir tehlike karşısında korunmak için gerekli ve önemli bir araçtır. Ayrıca sualtı bıçaklarının çeşitleri olup, sualtında yapılan işlere göre de çeşitli yerlerde kullanılmaktadır.
Şöyle ki, denizaltında sıkışan bir avı çıkarmaktan, tornavida uçlularının da teknik işlerde sağladığı yararlara kadar pek çok faydası vardır.
Her dalıştan sonra bol tatlı su ile yıkanmalıdır.
