Hiç kiracı oldunuz mu? Ya da kiracı olacaksanız bu yazı çok önemli

Bugünkü toplum hayatında herkes mal sahibi değildir. Çünkü bir mala sahip olmak için, o malın bedelini tam olarak ödEyerek istenildiği gibi kullanmak hakkını kazanmak lazım­dır.

Fakat, bir malın sahibi olmamak, bizi, ondan faydalanmak hakkından mahrum bırakmaz. Geçici bir süre için, parasını ödeyerek o malı kullanmak hakkını kazanabiliriz. Yaşayış düzenimizde bu şekilde bir mal kul­lanmak usulü çok yaygın haldedir. Örnek olarak, bir evi satın almadan, belirli bir süre için parasını ödeyerek kullanabileceğimiz gibi, bir fabrika­dan, bir tarladan ve her hangi bir araçtan da belirli bir süre içinde bu şekilde faydalanabiliriz.

Kira ve Kiracı

Bir maldan bedel karşılığında ge­çici bir süre içinde faydalanma hak­kını sağlayan sözleşmeye ”kiralama”, o  malı kullanana ”kiracı” ve mala sahip olana da ”kiralayan” denir. Kira­lama yazılı bir sözleşme (kontrat) ile olur. Mal sahibi (kontrata göre kiralıyan) bedel karşılığı malının kullanılması hakkını kiracıya verir. Kira sözleşmesi, belirli bir süre için yapılır; taraflar bunu yazılı kira kontratosunda belirtirler. Bu kira­lanan şeyle birlikte teslim edilecek demirbaş eşya ve özel şartlar da kontratoda açıklanır. Yazılı kira söz­leşmesinin biri kiracıda, öteki de mal sahibinde kalır. Kiralama belli süre­lidir. Eğer kira süresinin sonunda, taraflar bir istekte bulunmamışlar­sa, sözleşme ilk yapıldığı şartlara uygun şekilde yenilenmiş olur.

Kira sözleşmesi bozulursa ne olur?

Kiracı, para ödeyerek kiraladığı malı tam olarak teslim almaz ve ondan istedi­ği gibi faydalanamazsa sözleşmeyi bozabilir. Kiralanan mal, başkası ta­rafından alınır yani sahip değişti­rirse kiracının sözleşmeden vaz­geçme hakkı vardır. Malın sahibi ay­nı şekilde bozma arzusunda ise, bu­nu belirli bir süre önce kiracıya bildirmek zorundadır.

Kira sözleşmesi daha birçok sebep­lerle bozulabilir. Kira bedelini öde­memek, kiralanan malı sözleşme dı­şında kullanmak, değiştirmek ve bozmak bu sebepler arasında gelir.

Kira Çeşitleri

• Âdi Kira: Üretim yoluyla fayda elde edilmiyen her türlü malların ve hakların bedel karşılığı kullanılışı «Âdi kira» sayılır. Ev, han, oda dük­kân, çeşitli araçlar, fabrika ve dal­yanlar bu çerçeve içine girer. Yaşa­yışımızda en çok görülen kira çeşit­leri bunlardır. Kiralanan şeylerin ba­şında ise evler gelir.
• Gelir Kirası: Bu biçim kira, üre­tim ile ilgilidir. Sözleşme, tarımsal üretimde faydalanılan mal veya hak­lar için yapılır. Kiracı, bedelini ödi­yerek kiraladığı malın, üretim yo­luyla elde ettiği gelirinden faydalan­mak hakkını kazanır. Kiraladığı şe­yi istediği gibi kullanır, onu üretime elverişli hale getirir. Tarla, bahçe, bostan, meyva ağaçları ve çiftlik gi­bi tarımsal üretime elverişli mal ve­ya haklar, hasılat ve gelir kirası sa­yılır.

Kiracının Sorumlulukları ve Ödevleri Nelerdir?

Kiracı olarak bir evde oturuyor ve­ya bir maldan faydalanıyorsak ka­nunların ve sözleşmenin bize yükle­diği bazı görevleri yerine getirmek zorundayız. Anlaşmazlıkların olma­ması için kiracının bunları iyice bil­mesi gerekir :

• Kiracı, kiraladığı şeyi kendi malı gibi bozmadan iyi kullanmakla görevlidir.
• Kiracı, malı ve demirbaşları ne halde kiralamışsa, o halde ve eksik­siz olarak sözleşme sonunda teslime mecburdur. Sözleşmeye göre, kulla­nılan bir malın, zamanla eskimesin­den kiracı sorumlu olamaz.
• Kiracı, evde yaptığı badana, kı­rılan camı takma, kapı tokmağı, ki­lit ve bozulan zil ile diğer küçük onar­maların bedelini mal sahibinden isteyemez.
• Kiracı, kiraladığı yerde başka oturanlar varsa onlara karşı iyi dav­ranmaya mecburdur. Anlaşmazlık­larda azınlıkta kalırsa, mal sahibi sözleşmeyi bozarak, boşaltma dâvası açabilir.
• Kira bedeli, sözleşmeye uyula­rak ya peşin, ya da aylık taksitlerle verilir. Bedel ya para, ya da üretim­den pay verilmek suretiyle ödenir. Kiracı bunu ödemezse, mal sahibi onun malına el koymak hakkını ka­zanır.
• Sözleşmede yazılı değilse, ki­ralanan yer, üçüncü bir kişiye dev­redilemez. Bu yapıldığı takdirde söz­leşme bozulmuş olur.