MÜREKKEP NEDİR?
Yazı yazmakta, kitap basmakta kullanılan, çeşitli renklerde sıvı bir boyadır. Kullanıldığı işe göre çeşitli türleri vardır.
Eski çağlarda mürekkep hazır olarak bulunmaz, yazı yazanlar kendileri yaparlardı. Hatta okula giden çocukların mürekkeplerini babalan. evde hazırlardı.
Eski Türk hattatlarının kullandıkları mürekkebin en iyisi, bezir yağının bir fitille yakılmasından elde edilen isten yapılırdı. Bezir yağı mürekkebi denilen bu mürekkep, kalemden yavaşça, akar, koyu siyahtır, uzun bir süre, hatta yüzyıllar boyunca rengini kaybetmez. XVIII. yüzyılın ikinci yarısından beri mürekkep fabrikalarda yapılmaya başlandı, ilkel usullerle yapılan mürekkepler yavaş yavaş ortadan kalktı.
Bugün kullanılan başlıca mürekkep çeşitleri şunlardır:
Mor Mürekkep
Mazıdan yapılır, takma uçla kullanılan mürekkep kalemleri içindir, morumtırak bir rengi vardır. Bu mürekkeple yazılmış yazılar güneşte solmaz, tersine rengi koyulaşır. Bu bakımdan mazı mürekkepleri en iyi mürekkep çeşitlerinden biridir.
Mürekkep yapmaya yarayan mazı, bildiğimiz mazı bitkisi değildir. Mazı bazı ağaçlarda, bu arada en çok mazı meşesinde meydana gelen bir urdur. Mazı böceği (sinips) denilen küçük bir böcek ağaçların yumuşak dallarını oyup yumurtalar mı bu oyuklara bırakır. Ağaç zamanla bu oyuklan kendi tabi dokuları ile örter. Böylece 2-2,5 sm. çapında küçük topaklar meydana gelir. Bunlar toplanıp önce ezüir, sonra sıcak suyla, kara boya denilen demir sulfatlariye, tutkalla, karbolik asitle karıştırılır. Mazı, demir sulfatlariyle karıştırılınca kimyasal bir değişme meydana gelir, mürekkep rengini alır.
Sonradan katılan asit ise mürekkebin pıhtılaşmasını önler.
Dolma Kalem Mürekkebi
«Nig- rosin» denilen siyah anilin boyadan yapılır. Koyulaşmadığı, tortu bırak bırakmadığı için dolma kalemlere en uygun mürekkeptir. Ayrıca, anilin boyalarla istenilen renkte mürekkepler yapmak mümkündür. Bu anilin boyaların içine çabuk uçan bazı maddeler de katılarak yazının hemen kuruması sağlanır.
Baskı Mürekkebi
Kitap, dergi, gazete basımında kullanılır. Başlıca is, keten tohumu yağı, kurşun ve kobalt tozları gibi maddelerden yapılır. Ucuza elde edilmesi için daha kalitesiz olarak yapılanlarında, keten tohumu yağı yerine madeni yağlar, siyah boya kullanılır. Bu mürekkep, macun halindedir. Baskı makinasındaki merdanelerin üzerine sürülür.
Çini Mürekkebi
Susam yağından elde edilmiş isten yapılır. Ressamların kullandığı siyah mürekkeptir. Islatılınca silinir. Gazetede, kitapta çıkması istenilen resimler bu mürekkeple çizilmelidir.
Bugün kullanılan mürekkeplerin hemen hepsinin lekesi kolayca çıkarılabilir. Yalnız, lekelenen kumaşın cinsine göre leke çıkarma usulleri değişir. Bu arada, beyaz, açık renk kumaşlar daha özenli bir çalışma ister.
